terminów gramatycznych online
przymiotnik pochodny
Język: polski
Cytaty
Przymiotniki na ος pochodne i składane nie należą to tego rzędu, lecz do wtorego.
Są także przymiotniki piérwotne, pochodne, pojedyncze, złożone, swojskie, cudzoziemskie i t. d.
Przymiotniki podzielić można na dwa główne oddziały, na piérwotne: biały, czarny, i pochodne, to jest przerobione z istotników: drewniany, ojcoicski; ze sprawomianów: bierny, jadalny; z liczbowników: jedyny, drugi; z dosprawianów: wczorajszy, dzisiejszy, i z zamianków: twój, sam. Piérwsze przechodzą prawidłowo odmiany, drugie ulegają zboczeniom, o których w właściwém miéjscu uczyni się wzmianka.
[…] Przymiotniki pochodne tworzą się z czasowników, rzeczowników, przymiotników, zaimków i przysłówków […].
Przymiotnik oznaczá przymiot, włásność jakiéjkolwiek jistoty, lub materyją, s któréj rzecz się skłádá [...]; lub też náleżenie jednéj rzeczy do drugiéj [...]. Użycie przymiotnika w języku jest dwojakie. Używá się bowiem już jako orzeczenie (praedicatum) podmiotu (subjectum) zdaniá; i tak w zdaniach: Bóg jest vsehmocny, złoɣek jest ułomny [...], rzeczownik Bóg, złoɣek [...] są podmiotami zdaniá, którym przywłászczá się pewien przymiot lub włásność oznaczoną przymiotnikami vsehmocny, ułomny [...] za pośrednictwem słowa jest, które w takim razie nazywają gramatycy i logicy łącznikiem (copula), to jest wyrazem łączącym podmiot z orzeczeniem czyli praedikatem, który tu jest oznaczony przymiotnikami [...]. Drugie użycie w mowie przymiotnika odbywá się wtedy, kiedy w myśli naszéj przymiot lub własność jaká stanowi jednę nierozerwaną całość z rzeczownikiem oznaczającym jakąkolwiek jistotę [...]. W powyższych przymiotniki vsehmocny, ułomny, dobry nazywają gramatycy z grecka epitetami, to jest przydáwkami lub przekłádkami. To wyjaśnienie, ściśle rzecz biorąc, náleży włáściwie do Składni (Syntaxis), lecz położyliśmy je tutáj dlá lepszego zrozumieniá budowy przymiotników. Są one piérwotne, pochodne, pojedyncze lub złożone; lecz tymczasem nie o to nám chodzi, tylko o to czy przymiotnik jest opatrzony na końcu pojimkiem, lub używá się w języku naszym bez niego [...].
§. 400. Przymiotniki pochodne urabiają się: z pierwotniejszych przymiotników, z rzeczowników, zaimków, słów, a nawet przysłówków.
Biegły, biegła, biegło z dodaniem sć, tworzy się rzeczownik żeński liczby pojedyńczej, która mnogie pojęcia lub rzeczy ozncza rzadko w mnogiej używa się. Należą takowe wszystkie do 5 prawidła rz. ż, Powtóre z Biegło przez zamianę ło na le tworzą się te trzystopniowe przysłówki przymiotnikowe i przymiotniki pochodne.
Dział VIII. Rzeczowniki zmiękczone i przerobione na przymiotniki pochodne. Od Włos, włosi, włosia, włosie pęki, i następne pochodne jeszcze, włosia-ny, na, ne.
Прилагательныя имена бываютъ: [...] 2. Притяжательныя, [przymiotniki] pochodne, составляются изъ существительныхъ и означаютъ принадлежность предмета, напр. Russki, Newski, Piotrowski, lwi, leśny, или зависимость отъ вещества, изъ котораго сдѣланъ предметъ, напр. złoty, drewniany, kamienny.
Takież y, i przed j, jak w końcówce 2 przyp. l. mamy w pochodnych rzeczownikach i przymiotnikach, np. pasyjka, fuzyjka, linijka, indyjski, biblijny i t. p.