terminów gramatycznych online
dźwięczność fonacja
- Część II. Rozdz. 2. Odmiany. (Fleksya) : Jes/1886
- Część pierwsza. Rzecz o głoskach: Such/1849
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Fonetyka opisowa: Benni/1923
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Nauka o głosce: Kl/1939
- O niezmiernem bogactwie, piękności brzmień mowy Sł. Polskiej. Zdania najpoważniejszych badaczów polskich i obcych: Oż/1883
- O pisowni: Such/1849
- Słownik, tom II (D-G): Dor/1958–1969
Dźwięczność. (Quasi-)periodyczne drgania wiązadeł głosowych (o częstotliwości ok. 70 Hz), których efektem jest obecność tonu krtaniowego w głosce. Dźwięczność jest inherentną cechą samogłosek i spółgłosek półotwartych, pozostałe spółgłoski mogą być dźwięczne lub bezdźwięczne.
Cytaty
Budowa, rozwój i udoskonalenie języka polskiego poléga na zasadach dźwięczności (eufonii, harmonii).
Dźwięczność, która poléga na doborze i zgodzie brzmień.
Brodziński Kaz. [Kazimierz]. powiada: "[...] Szymonowić S. w Sielance swojej, dzwięczność i piękność mowy tak porównał i odmalował [...]".
Niektóre tylko rzeczowniki z wzorca 2-go przybierają dla dźwięczności końcówkę -i (y).
Analizując jednak dane dwie głoski, jak to czyniliśmy uprzednio, i rozkładając je na poszczególne artykulacje, zauważamy, iż posiadają one już przed upodobnieniem jako cechę wspólną: dźwięczność, jako cechy różniące [...].
Wreszcie w wyrazach takich, jak módl się, strzegł, bóbr, cedr, organizm, bojaźń rzecz się ma tak, że głoska półotwarta z obu stron ma czynniki, powodujące zatratę dźwięczności: z jednej strony sama stoi na końcu wyrazu, z drugiej ma spółgłoskę, która z powodu swego położenia musi również stracić dźwięczność.
Przedewszystkiem uderza drobny napozór fakt, że zachowała się tu dźwięczność v po [spółgłoskach] bezdźwięcznych [...].
[Spółgłoskę] Wargowo-zębową szczelinową dźwięczną znaczę przez v, dwuwargową przez w, tylnojęzykową bezdźwięczną przez χ, dźwięczną przez y; h używam w razach niepewnych co do umiejscowienia w krtani czy przy tylnej części języka, co do dźwięczności lub tylko słabości artykulacji; ṭ ḍ — alweolarne, l̥ — takież l bliskie ł; ŋ — tylnojęzykowe n.
Powtóre: absolutnie, zawsze słabemi były jery stojące w (niekrytym) wygłosie: tu były zredukowane do minimum artykulacji i dźwięczności, z czego wynika, że poprzedzającej, bezpośrednio sąsiedniej zgłosce stojące jery musiały być mocnemi.
§ 84. Przystosowanie co do dźwięczności.
Jeśli wiązadła zbliżą się do siebie w znaczniejszym stopniu, wydech przeciskający się przez zsuniętą głośnię do jamy ustnej wprawia je w drżenie, które daje początek dźwięczności takich głosek, jak np. a, w, z, g.
Dźwięczność głosek słyszymy, ponadto możemy ją pośrednio stwierdzić, bo przyłożywszy palec wielki i wskazujący do krtani czujemy, że ona drży.
Dźwięczność ż V blm rzecz. od dźwięczny «bycie dźwięcznym»: Dźwięczność spółgłosek można łatwo zbadać, gdy się położy lekko dłoń na wierzchu czaszki, na ciemieniu lub też zakryje dłońmi oba uszy. Przy wymawianiu dźwięcznych czuć pod dłonią lekkie drgania, czego przy bezdźwięcznych nie odczuwamy. LEHR Gram. 12. [...] // L.