zwarcie

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Kr/1917
• Król/1922
• Benni/1923
• Nitsch/1923
• Rozw/1923

Ze względu na działanie narządów mowy, tak zwane zwarcie, spółgłoski p, t, b, d, g, m, n, nazywamy chwilowemi (zwarte i zwarto szczelinowe), spółgłoski zaś: f, s, sz, ch, w, z, ż, ź, trwałemi (szczelinowe i półotwarte).

Przy s mamy jeszcze szczelinę, dzielącą przód języka od dziąseł i wewnętrznej strony zębów, przy t następuje zupełne zwarcie.

§ 19. Podział głosek według stopnia otwarcia.

Ze stanowiska większego lub mniejszego stopnia otwarcia ust przy danej głosce wszystkie głoski można podzielić na cztery grupy. Odróżniać będziemy:

A) Głoski zwarte, przy których mamy zupełne zwarcie narządów mowy, np. p t g [...].

Natomiast w jamie ustnej spółgłoski nosowe mają zupełne zwarcie.

Dotychczas braliśmy każdą głoskę jako jednolitą, niezmienną w całym przeciągu swego trwania, i dlatego zwracaliśmy swą uwagę na środkowy moment jej trwania (przy zwartych np. na stan zwarcia, jakkolwiek nie tylko zwieranie się, lecz i rozwarcie należy do składu tych głosek), — teraz będą nas interesowały miejsca spojenia głosek, przejścia od jednej do drugiej.

Ostateczne upodobnienie w tym wypadku jest rezonans nosowy przed głoską szczelinową, właściwie więc kategorja § 64, ale przy chęci wymówienia rzeczywistego zwarcia powstaje zwarcie inaczej umiejscowione, stosownie do następnika w drugiem miejscu artykulacyjnem.

Bardzo częste zaniechanie jednego zwarcia [...].

Natomiast głoski s z w tem położeniu utrzymały swą palatalizację, oczywiście wskutek braku zwarcia, zatem głośny woźny, podobnie jak wszystkie w ogóle spółgłoski przed tylnemi i wargowemi, wskutek zasadniczej odległości jednych od drugich, bo następujące gardłowe i wargowe nie przeszkadzały artykulacji przodu języka, zatem ćma gańba itd.

Zaś przy tęskny <- teskny ani s ani k (artykułowane blisko głosu ch ze zwarciem między języczkiem a tyłem języka) nie przeszkadzały antycypacji opuszczenia języczka, potrzebnego do artykułowania n.