Słownik historyczny
terminów gramatycznych online
terminów gramatycznych online
Król/1922
Polska terminologia gramatyczna z przykładami i objaśnieniami
„Odrodzenie”, Druk. „Słowa Polskiego”, Lwów 1922, jęz. polski
Cytaty według działów 389 cytatów
- Wstęp 12 cytatów 3–4
- Głosownia 114 cytatów 5–10
- Nauka o wyrazach. Nauka o znaczeniu wyrazów 66 cytatów 10–13
- Słowotwórstwo 24 cytaty 13–14
- Fleksja 85 cytatów 14–17
- Składnia 88 cytatów 17–22
Hasła
- artykulacja
- brzmienie (sposób wymawiania, dźwięk) dźwięk (wrażenie słuchowe) dźwięk (głoska, głos artykułowany)
-
czas
- czas przeszły (praeteritum, nie tylko lm.)
- czas przyszły (futurum)
- czas teraźniejszy (praesens)
- czas zaprzeszły
- część mowy
- długość samogłosek
- drganie
- głosownia
- imiesłów bierny
- imiesłów przeszły czynny
- imiesłów współczesny
- klasa pierwsza
- klasa druga
- klasa trzecia
- liczba
- miękczyć się
-
mowa
(język)
język
- język prasłowiański
- język żywy (mówiony, potoczny)
- nagłośnia
- narząd mowny, narządy mowne
- nauka o odmianie wyrazów fleksja (dział nauki)
- nauka o zdaniu składnia (dział gramatyki)
- oboczność (głoskowa)
-
odmiana
(słów, wyrazów)
- deklinacja
- koniugacja odmiana słów osobowych
-
przypadek
- biernik (przypadek)
- celownik (przypadek)
- dopełniacz (przypadek)
- mianownik (przypadek)
- miejscownik (przypadek)
- narzędnik (przypadek)
- wołacz
- stopniowanie (przymiotników, przysłówków)
- odmiana rzeczowa rzeczownika
- odmieniać (się)
- osoba (gramatyczna)
- pochodzenie (geneza)
- przedrostek
- przybierać (formę, końcówkę, zakończenie)
- przycisk (akcent)
- przymiot (właściwość , cecha)
- przyrostek słowotwórczy przyrostek (sufiks)
-
rdzeń
osnowa
(temat fleksyjny, słowotwórczy)
pierwiastek
(rdzeń, źródłosłów)
- końcówka (morfem gramatyczny) przyrostek fleksyjny
- rodzaj (gramatyczny)
- rodzaj czynności
- składnia (budowa i układ zdania)
- słowotwórstwo (budowa, tworzenie wyrazów)
- strona zwrotna
- szpara głosowa
- temat niezmienny
- temat zmienny
- terminologia gramatyczna
- termin (nazwa)
- ton
- treść zdania
- tryb
- wiązadła głosowe
- wrostek
- wymawiać (się), wymówić (się)
- wymawianie
-
wyraz
- wyraz prosty
- wyraz swojski
- złożenie (wyraz złożony) wyraz złożony (compositum)
- wyraz niesamodzielny
- wyraz samodzielny
- zdanie okolicznikowe celu
- zdanie okolicznikowe czasu
- zdanie okolicznikowe miejsca
- zdanie okolicznikowe przyczyny
- zdanie okolicznikowe przyzwolenia
- zdanie okolicznikowe skutku
- zdanie okolicznikowe sposobu
- zdanie okolicznikowe stopnia
- zdanie okolicznikowe warunku
-
zdanie
-
część zdania
-
określenie
- okolicznik
- przedmiot (dopełnienie, obiectum)
-
przydawka
-
przydawka rzeczownikowa
- dopełniacz (przydawka dopełniaczowa)
- dopowiedzenie
- przydawka rzeczownikowa z przyimkiem
-
przydawka rzeczownikowa
- orzeczenie
- podmiot (część zdania)
-
określenie
- zdanie nierozwinięte
- zdanie niezupełne
- zdanie oznajmujące
- zdanie pytające
- zdanie rozwinięte
- zdanie wykrzyknikowe
- zdanie złożone
-
część zdania
-
zgłoska
-
głoska
(dźwięk mowy)
szmer
- falowanie nieprawidłowe
- samogłoska (głoska)
-
spółgłoska
(głoska)
samogłoska niezgłoskotwórcza
- spółgłoska końcowa
- spółgłoska zmiękczona
- spółgłoska bezdźwięczna głoska bezdźwięczna
- spółgłoska chwilowa
- spółgłoska czysta
- spółgłoska dźwięczna głoska dźwięczna
- spółgłoska nosowa
- spółgłoska przedniojęzykowa
- spółgłoska średniojęzykowa
- spółgłoska trwała
- spółgłoska twarda
- spółgłoska tylnojęzykowa
- spółgłoska wargowa
- spółgłoski wargowe
- spółgłoska wargowo-zębowa
- zgłoska otwarta
- zgłoska zamknięta
-
głoska
(dźwięk mowy)
szmer
- zmiana głoskowa
- znaczenie
- znak zmiękczenia
Wykorzystane źródła: „Układ materjału opiera się na uchwałach wymienionego Zjazdu [gramatyków w 1921 - W.D.] , ogłoszonych w „Języku Polskim", do których zastosował już najnowsze wydanie swej „Gramatyki języka polskiego"dla szkół powszechnych Stanisław Szober. Różnicę między jego podręcznikiem a uchwałami Zjazdu oznaczyłem uwagą w nawiasie (Szober)" (Króliński [Wstęp] s. 3). Podział deklinacji odwołuje się do Kryńskiego i podręcznika Steina, Zawilińskiego. "Podany na str. 14 podział rzecz. w przykładach jest interpretacją autora" (ibidem, s. 4). Terminy objaśniane wyróżnione zostały drukiem rozstrzelonym.