Słownik historyczny
terminów gramatycznych online
terminów gramatycznych online
Król/1922
Polska terminologia gramatyczna z przykładami i objaśnieniami
„Odrodzenie”, Druk. „Słowa Polskiego”, Lwów 1922, jęz. polski
Cytaty według działów 389 cytatów
- Wstęp 12 cytatów 3–4
- Głosownia 114 cytatów 5–10
- Nauka o wyrazach. Nauka o znaczeniu wyrazów 66 cytatów 10–13
- Słowotwórstwo 24 cytaty 13–14
- Fleksja 85 cytatów 14–17
- Składnia 88 cytatów 17–22
Hasła
- artykulacja
- brzmienie (sposób wymawiania, dźwięk) dźwięk (wrażenie słuchowe) dźwięki | dźwięk (głoska, głos artykułowany)
-
czas
- czas przeszły (praeteritum, nie tylko lm.)
- czas przyszły (futurum)
- czas teraźniejszy (praesens)
- czas zaprzeszły
- części mowy
- długość
- drganie
- głosownia
- imiesłów bierny
- imiesłów przeszły czynny
- imiesłów współczesny
- klasa 1.
- klasa 2.
- klasa 3.
- liczba
- miękczyć się
-
mowa
(język)
język
- język prasłowiański
- język żywy (mówiony, potoczny)
- nagłośnia
- narządy mowne
- nauka o odmianie wyrazów fleksja (dział nauki)
- nauka o zdaniu składnia (dział gramatyki)
- oboczności (głoskowa)
-
odmiana | odmiana wyrazów
(słów, wyrazów)
- deklinacja
- koniugacja odmiana słów osobowych
-
przypadki
- biernik | B. (przypadek)
- celownik | C. (przypadek)
- dopełniacz | D. | dop. (przypadek)
- mianownik | M. (przypadek)
- miejscownik | Mc. (przypadek)
- narzędnik | N. (przypadek)
- wołacz | W.
- stopniowanie (przymiotników, przysłówków)
- odmiana rzeczowa
- odmieniać się
- osoba (gramatyczna)
- pochodzenie (geneza)
- przedrostek
- przybierać (formę, końcówkę, zakończenie)
- przycisk (akcent)
- przymiot (właściwość , cecha)
- przyrostek słowotwórczy przyrostki (sufiks)
-
rdzeń
osnowa
(temat fleksyjny, słowotwórczy)
pierwiastek
(rdzeń, źródłosłów)
- końcówka (morfem gramatyczny) przyrostek fleksyjny
- rodzaj | rodzaje (gramatyczny)
- rodzaje czynności
- składnia (budowa i układ zdania)
- słowotwórstwo (budowa, tworzenie wyrazów)
- strona zwrotna
- szpara głosowa
- temat niezmienny
- temat zmienny
- terminologia | terminologia gramatyczna
- terminy (nazwa)
- ton
- treść zdań
- tryb
- wiązadła głosowe
- wrostek
- wymawiać się | wymawiać
- wymawianie
-
wyrazy | wyraz
- wyrazy proste
- wyrazy swojskie
- złożenia (wyraz złożony) wyrazy złożone (compositum)
- wyrazy niesamodzielne
- wyrazy samodzielne
- zdania okolicznikowe celu
- zdania okolicznikowe czasu
- zdania okolicznikowe miejsca
- zdania okolicznikowe przyczyny
- zdania okolicznikowe przyzwolenia
- zdania okolicznikowe skutku
- zdania okolicznikowe sposobu | zdanie okolicznikowe sposobu
- zdania okolicznikowe stopnia
- zdania okolicznikowe warunku
-
zdanie
-
części zdania
-
określenia
- okolicznik
- przedmiot | przedm. (dopełnienie, obiectum)
-
przydawka
-
przydawka rzeczownikowa
- dopełniacz (przydawka dopełniaczowa)
- dopowiedzenie
- przydawka rzecz. z przyimk.
-
przydawka rzeczownikowa
- orzeczenie
- podmiot (część zdania)
-
określenia
- zdanie nierozwinięte
- zdanie niezupełne
- zdanie oznajmujące
- zdanie pytające
- zdanie rozwinięte
- zdanie wykrzyknikowe
- zdanie złożone
-
części zdania
-
zgłoska
-
głoski
(dźwięk mowy)
szmer
- falowanie nieprawidłowe
-
samogłoska | samogł.
(głoska)
- jat'
- samogłoska zgłoskotwórcza | zgłoskotwórcza
- samogłoski czyste
- samogłoski długie
- samogłoski jasne
- samogłoski krótkie
- samogłoski niskie
- samogłoski nosowe
- samogłoski pochylone samogłoski ścieśnione
- samogłoski przednie
- samogłoski szerokie
- samogłoski średnie
- samogłoski tylne
- samogłoski wąskie
- samogłoski wysokie
-
spółgłoski
(głoska)
samogłoski niezgłoskotwórcze | samogłoska niezgłoskotwórcza
- końcowa spółgłoska
- spółgłoska zmiękczona
- spółgłoski bezdźwięczne głoski bezdźwięczne
- spółgłoski chwilowe
- spółgłoski czyste
- spółgłoski dźwięczne głoski dźwięczne
- spółgłoski nosowe
- spółgłoski przednio językowe
- spółgłoski średnio językowe
- spółgłoski trwałe
- spółgłoski twarde
- spółgłoski tylno językowe
- spółgłoski wargowe
- spółgłoski wargowe
- spółgłoski wargowo-zębowe
- zgłoski otwarte
- zgłoski zamknięte
-
głoski
(dźwięk mowy)
szmer
- zmiany głoskowe
- znaczenie
- znak zmiękczenia
Wykorzystane źródła: „Układ materjału opiera się na uchwałach wymienionego Zjazdu [gramatyków w 1921 - W.D.] , ogłoszonych w „Języku Polskim", do których zastosował już najnowsze wydanie swej „Gramatyki języka polskiego"dla szkół powszechnych Stanisław Szober. Różnicę między jego podręcznikiem a uchwałami Zjazdu oznaczyłem uwagą w nawiasie (Szober)" (Króliński [Wstęp] s. 3). Podział deklinacji odwołuje się do Kryńskiego i podręcznika Steina, Zawilińskiego. "Podany na str. 14 podział rzecz. w przykładach jest interpretacją autora" (ibidem, s. 4). Terminy objaśniane wyróżnione zostały drukiem rozstrzelonym.