terminów gramatycznych online
wykrzyknik część mowy
Wykrzykniki. Wyrazy, które różnią się od wszystkich pozostałych tym, że w zasadzie nie wchodzą w związki syntaktyczne z innymi wyrazami, lecz używane są w funkcji wypowiedzeń, np. Pfe! Hej! Och! [...].
Cytaty
Partes Orationis. Części składające mowę. Nomen, Imie. Pronomen, Zaimek. Verbum, Słowo. Participium, Ucześtnik, albo, Imie-słow: iż ma uczestnictwo z słowem i z Imieniem. Adverbium, Przysłowek. Praepositio, Przedimek. Interiectio, wrzeszcz albo wykrzyknik. Conjunctio, spojnik.
Wykrzykniki są. Ah! Radości O! o that! Zgody Oh! Boleści Alas! Politowania Fy! Obrzydzenia Hey! Podziwienia Hush! Milczenia
Części mowy nazywają się po polsku i po łacinie, jak następuje:
Iwsza: Wykrzyknik (Interjectio), np. ach! biada! o Boże! o Nieba! Cyt! hopsa! hejda!
A. Wyrazy do pierwszej części mowy należące nazywają się dlatego Wykrzyknikami, ze wymawiając je, pospolicie trochę wykrzykniemy, np. Ach! biada mnie!
B. Oznaczają one uczucia albo radosne, albo bolesne, albo zadziwiające, np. Ach! biada! niestety, o Boże! brawo! i t. d.
C. Wykrzykniki nie mają żadnej odmiany grammatycznej np. wyrazu Ach! nie można ani stopniować, ani przypadkować, ani czasować.
Mowa ludzka składa się z wyrazów. Wyrazy dzielą się na części mowy, a te są odmienne i nieodmienne. Odmienne 1. Rzeczownik [...] 2. Przymiotnik [....] 3. Zaimek [...] 4. Liczbownik [...] 5. Słowo [...] Imiosłów [...] 7. Przysłówek odmienny: pięknie, piękniej, najpiękniej, nieodmienny: nader, jeszcze, zgoła, Nieodmienne 8. Przyimek [...] 9. Spojnik [...], 10. Wykrzyknik.
Wykrzyknik ô zwykł się częstokroć przez wyrzutnią opusczać, znak wykrzyknienia (!) zastępuje go: np. Ojcze! zamiast ô Ojcze!.
Wyráz oby, jest złożony z wykrzyknika o i aoristu by i co do znaczeniá odpowiadá łacińskiemu utinam […].
[…] Vykrikɳiƙi dlá tego tak nazvane, ze są vłásciɣe odgłosaⴅi dopomágająceⴅi do oddaɳá rozmajityɦ uzuc móɣącego, albo są odgłosem ðɣękóv pɍirodonyɦ. Neƙedy vyrazy vʒęte z jinnyɦ zęsci movy ziɳą posługę vykɍikɳikóv.
Głosy vyraƶające uzucá lub vzruseɳá umysłu i serca, jako téƶ głosy movy luđkéj nasladujące ðɣęƙi pɍirođone, nazváł ks. Kopziɳsƙi vykɍykɳikaⴅi […].
Gdy ci ból dokuczy, wykrzykniesz nieraz: ach! Gdy wołasz na kogo, wykrzykniesz nieraz: hej! Dziwiąc się, wykrzykniesz nieraz: o!
Wyrazów tych albo raczej głosów, używamy tylko przy silniejszych uczuciach, a że je wymawiamy zwykle silniej, jakby wykrzykując, nazwano je przeto wykrzyknikami.
Wśród wyrazów znajdują się i takie, które uwydatniają postawę uczuciową lub wolę mówiącego. Są to mianowicie wykrzykniki, wyrazy nieodmienne, którymi zaznaczamy w mowie radość, obawę, podziw, niezadowolenie itp., zwracamy na siebie uwagę.
Jakiego uczucia wyrazem i wskaźnikiem jest wykrzyknik, poznajemy przeważnie z przyśpiewu i sensu całej wypowiedzi, której znów wykrzyknik nadaje jako całości pewne zabarwienie uczuciowe.