Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

podstawa odmiany

Język: polski
Dział: Słowotwórstwo (współcześnie)
  • Część II. Rozdz. 1. Wiadomości z głosowni i etymologii: Jes/1886
  • Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861

Cytaty

Każdy odmienny przypadek przybiera jakąś końcówkę, która przyrasta do rzeczownika zakończonego na spółgłoskę […]. Tę spółgłoskę, do któréj końcówka przyrasta, nazywamy przybierającą, słowa zaś zakończone na przybierającą, nazywamy podstawą odmiany (thema).

Oprócz piérwiastku wyróżniamy w wyrazie także jeszcze i źródłosłów czyli temat, który nazywa się także osnową. Źródłosłowem zowiemy tę część wyrazu, któ­ra, pozbawiona końcówek rodzajowych, deklinacyjnych i konjugacyjnych, tworzy stałą podstawę odmiany; np. w wyrazie: urod-a, urod-y, urod-ę, urod-ą, itd.,— urod jest właśnie źródłosłowem, tematem czyli osnową odmiany. Źródłosłów urabia się jużto z piérwiastku przez dodanie przybranek lub przyrostków, już też bywa nim niekiedy i sam piérwiastek.