końcówka koniec, zakończenie

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Kam/1870
• Łoś/1918
• Król/1922

Wyraz odmienny jest to taki wyraz, który może zmieniać swoją końcówkę bez zmiany swego znaczenia; np. w wyrazie matka, ostatnią syllabę ka zamieniam odpowiednio do myśli, na mat-ce, mat-kę, mat-ki.

Co do wyrazów używanych w tym lub owym rodzaju stosownie do zwyczaju, te nie dadzą, się odnieść ani do zasady uważania na podobieństwo końcówek do zakończeń rzeczowników żywotnych, ani téż do téj: że spółgłoskowe twarde należą rodzajowi męzkiemu, a miękkie rodzajowi żeńskiemu, bo zwyczaj jak na jednę tak na drugą nie uważa zupełnie.

Rzeczowniki które są pochodnemi wyrazami a nie pierwotnemi łatwo poznać, zastanowiwszy się nad prawdziwem znaczeniem każdego wyrazu, i tak: dobroć, nie maluje mi rzeczy ale przymiot, który w czyjemś sercu upatruję; granie, maluje mi czyjeś, albo moje własne działanie, a więc w gruncie, jeden wyraz był przymiotnikiem, drugi słowem, i oba dopiero zamieniły się na rzeczowniki przez zamianę końcówki, odpowiadając na pytanie: co?

P. Ile osób rozróżniamy w mowie? O. Trzy: pierwsza ja, która mówię; druga ty, który mię słuchasz, trzecia on albo ona, o której ja mówię. Osobę pierwszą liczby mnogiéj formujemy dodając końcówkę my, do trzeciéj osoby liczby pojedyńczéj. [...] osoba 1-a kończy się na m, np. słucham, 2-a na sz, np. mówisz, 3-a stosownie do jednéj z 3 form.

Bardziej usprawiedliwione byłoby wahanie w pisaniu nazw geograficznych: Alwernia, Miśnia, Bośnia, ale wszyscy chyba się zgodzą, że tu zaszło upodobnienie końcówki do takich czysto polskich końcówek, jak: cegielnia, winiarnia.

Przymiotniki, w których słyszymy końcówkę -ski, pisać zawsze przez s.

e ruchome [...] Samogłoskę tę należy odróżnić od e w końcówkach takich wyrazów, jak trafunek, zwierciadełko itp. gdzie jeru nie było. Jest to e wstawione dowolnie na podstawie analogiji: kotek, chłopiec itp.