terminów gramatycznych online
liczebnik zbiorowy
Liczebniki zbiorowe, podobnie jak główne, wskazują na ilość obiektów.
Cytaty
Liczebniki dzielą się na: 1. Główne. 2. Porządkowe. 3. Ułamkowe. 4. Zbiorowe. 5. Stosunkowe.
Liczebniki zbiorowe są: Dwójka, trójka, czwórka, piątka, szóstka, siódemka, ósemka, dziewiątka, dziesiątka [...]. Te liczebniki mają spadkowanie rzeczowników, wymagają zatém drugiego spadku rzeczowników obok będących.
Do liczebników zbiorowych można także policzyć rzeczowniki, które oznaczają pewną ilość przedmiotów. Takiemi rzeczownikami są: Tuzin, cetnar […].
[...] Według niektórych gramatyków, takowych liczebników: dvoje, oboje, troje itd. używámy pospolicie przy wyliczaniu jistót młodych oznaczonych rzeczownikami rodzaju nijakiego [...], ale też te liczebniki oznaczają jistoty obojéj płci, a zatym pod pewnym względem różnorodne [...]. Jakkolwiekbądź, zdaje mi się, słusznie gramatycy nasi liczebniki dvoje, oboje, troje, pęćoro itd. nazywają zbiorowemi, które z jistoty swojéj są wyrazami pochodnemi [...].
Tak oznaczone jak i nieoznaczone liczebniki ze względu na ich znaczenie są: a) zbiorowe, oznaczające zbiór istot jednego gatunku, ale różnego rodzaju pod względem gramatycznym, t.j. jedne męzkie a drugie żeńskiego rodzaju […]; b) ilorakie czyli gatunkowe, wskazujące liczbę gatunków jakiéj istoty, na pytanie iloraki? wieloraki? [...]; c) wielokrotne czyli częstotliwe, oznaczające powtarzanie rzeczy i czynności, na pytanie ilokrotny? [...]; d) podziałowe, oznaczające równy podział istot [...].
W dawnej polszczyźnie były liczebniki zbiorowe: dwój, dwoja, dwoje, obój, oboja, oboje; trój, troja, troje; czwór (i czwory), czwora, czworo, i t. d. [...] Z tych form dawnych w dzisiejszym języku pozostały tylko formy rodzaju nijakiego: dwoje, oboje troje, czworo, pięcioro i t. d., które używają się jako rzeczowniki rodzaju nijakiego i wymagają po sobie rzeczownika w dopełniaczu.
Polskie liczebniki zbiorowe (na prz.: dwoje, troje, czworo i t. d.) tłomaczy się przez rzeczowniki główne, na prz.: tres animaes (trzy zwierzęta, troje zwierząt).
Ze względu na znaczenie dzielimy liczebniki na: 1. porządkowe (pierwszy, wtóry, setny...), 2. ilościowe, z pośród których wyróżniamy: a) główne (pięć, dziesięć...), b) ułamkowe (pół, półtora, półtrzeci...), c) zbiorowe (czworo, dzisięcioro...), d) wielorakie (dwojaki, trojaki...), e) mnożne (podwójny, potrójny), 3. oznaczone (dziesięć, ośmnaście...), 4. nieoznaczone (mało, wiele, kilka...)
Liczebnik zbiorowy, np. pięcioro dzieci, troje skrzypiec, dziesięcioro przykazań.