terminów gramatycznych online
przyimek właściwy
Język: polski
Cytaty
Przyimki według różnych znaczeń z różnemi przypadkami imion łączone dzielą się na właściwe i niewłaściwe.
Przyimki są dwojakie: 1). Właściwe która stanowią przed rzeczownikiem i zaimkiem oddzielny wyraz [...]. Przyimki właściwe rządzą rzeczownikami, i zaimki, to jest nadają im spadek [...].
Przyimki właściwe są te, które nigdy nie mają innego zakończenia jak tylko przyimkowe, a przeto nigdy nie są niczym innym jak tylko przyimkami, np. do, o, za, z, u, w, i t. d.
Mamy w polskiém następujące przyimki (praepositio): bez, do, od, dla, u, ku, przez, przy, z, na, nad, po, pod, przed, o, w, za, przeciw, naprzeciw, przeciwko, naprzeciwko, mimo, pomimo, miedzy, pomiędzy [...]. Pierwsza ich połowa (od bez do pomiędzy) są to wyrazy, które mają tylko przyimkowe znaczenie; można je zatém uważać po większej części za przyimki pierwotne czyli właściwe.
Oprócz wyżej wymienionych przyimków właściwych, pierwotnych, mamy dużo jeszcze przyimków niewłaściwych, pochodnych, utworzonych lub żywcem wziętych z przysłówków i rzeczowników.
Przyimki właściwe są takie, które są tylko przyimkami, a poza tym żadnego znaczenia nie mają (jak: - u, - w, na i t.p.)
§ 250. Przyimki t. zw. niewłaściwe (łączące się z przyp. 2.), używane po dziś dzień także samodzielnie jako przysłówki, pierwotnie używały się jako rzeczowniki z przyimkiem lub bez przyimka na oznaczenie okoliczności miejsca; a drugi przyp., następujący po nich, był zwyczajnym dopełniaczem określającym [...]. Podobne pochodzenie ma prawdopodobnie wielka liczba przyimków właściwych, których pierwotne samodzielne znaczenie z biegiem czasu się zatarło, i które zatrzymały tylko czysto formalne znaczenie przyimka.
Z czasem coraz bardziej się rozpowszechniają formy z ń- po przyimkach niewłaściwych (np. w XVIII w.: między króla i niego Kon. III, 89), ale w ciągu wieków XV—XVII zaimek anaforyczny najczęściej z nagłosowem ń- zwłaszcza po przyimkach właściwych, gdy tym czasem znacznie częściej bez ń, zaimek względny (J. Łoś, M PKJ. V, 471 i n.).