terminów gramatycznych online
przyimek pierwotny
Język: polski
Cytaty
Są Przyimki pierwotne, jak: w, z, o, u, od, do.
Przyimki pierwotne są te, które od innych wyrazów nie pochodzą.
Przyimki są czworakie: 1. Pierwotne […].
Mamy w polskiém następujące przyimki (praepositio): bez, do, od, dla, u, ku, przez, przy, z, na, nad, po, pod, przed, o, w, za, przeciw, naprzeciw, przeciwko, naprzeciwko, mimo, pomimo, miedzy, pomiędzy [...]. Pierwsza ich połowa (od bez do pomiędzy) są to wyrazy, które mają tylko przyimkowe znaczenie; można je zatém uważać po większej części za przyimki pierwotne czyli właściwe.
Pierwotnymi przyimkami nazywamy te, które mają tylko przyimkowe znaczenie i jako przyimki tylko używać się dadzą. Pochodne zaś są te, z których jedne mogą być częścią rzeczownikami, częścią rzeczownie użytymi przymiotnikami, częścią przysłówkami. Oprócz tych przyimków są jeszcze przyimki nierozłączne, tj. takie, które się nigdy osobno nie używają, lecz łączą się z wyrazami jako przybranki. Nierozłączne przyimki są: ob,prze,roz,pro,wy,wz(wez).
Oprócz wyżej wymienionych przyimków właściwych, pierwotnych, mamy dużo jeszcze przyimków niewłaściwych, pochodnych, utworzonych lub żywcem wziętych z przysłówków i rzeczowników.
Rozróżniamy mianowicie wśród przyimków: 1) Pierwotne, które już od najdawniejszych czasów miały znaczenie przyimków: bez, do, dla, od, u, ku, przez, przy, z, na, nad, po, pod, przed, o, w, za. 2. Pochodne, które nie były pierwotnie przyim- kami, lecz innemi częściami mowy, i dopiero z czasem nabrały znaczenia przyimków; np. koło, dokoła, około, naokoło, wokół, obok, wzglądem, wbrew, gwoli, między (starop. miedzy), wprost, krom, okrom, prócz, oprócz, zamiast, śród, wśród, pośród, wzdłuż, podług, według, podle, wedle, powyżej, poniżej, wpoprzek, wewnątrz, zewnątrz, wskutek, wobec.
Ze względu na pochodzenie rozróżniamy przyimki i spójniki pierwotne i pochodne. Pierwotne odziedziczyliśmy z odległej przeszłości i z pochodzenia ich nie zdajemy już sobie sprawy; natomiast w przyimkach i spójnikach pochodnych współczesna świadomość językowa mniej lub więcej silnie odgaduje jeszcze ich związek z innemi częściami mowy. Do przyimków pierwotnych należą takie, jak w, z, nad, pod, na, po, od, ku, bez, przez.