Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

łącznik w orzeczeniu

Język: polski
EJO 1999, 93 Definicja współczesna

Copula (łącznik). Czasownik lub, rzadziej, luźny morfem pełniący funkcję wykładnika predykacji imiennej.

Cytaty

Zdanie przeto zawiera w sobie przedmiot (подлежащее) czyli rzecz, o któréj się mówi; własność (качество) czyli przymiot, upatrywany w tym przedmiocie; i łącznik (связка) przyznający tę własność przedmiotowi. Np. Bóg jest wszechmocny. Tu Bóg jest przedmiotem mowy, wszechmocny jego własnością, a jest łącznikiem.

Wyraz główny jest to taki wyraz, który może mieć znaczenie podmiotu, łącznika lub opowiednika w zdaniu, i bez którego zdanie obejść się nie może. [...]

Opowiednik jest to wyraz wydający sąd o podmiocie i będzie nim albo słowo malujące czynność, byt lub stan, jak np. człowiek pracuje [...], albo téż inna część mowy, ale wtedy musi być przy niéj dodane jeszcze słowo jest, wiążące podmiot z jego przymiotem, np. życie jest walką [...] Łącznikiem nazywa się właśnie to słowo wiążące podmiot z przymiotem jemu przyznawanym.

§ 286. Formy czasu teraźniejszego: jeśm, jeś, jeśmy, jeście, oraz późniejsze: jestem, jesteś, jesteśmy, jesteście bywają także zastępowane w zupełności przyrostkami osobowemi: m, ś, śmy, ście, dołączanemi do któregokolwiek wyrazu w zdaniu: np. zamiast, wiemy, że jesteś sprawiedliwy, mówimy też: wiemy, żeś sprawiedliwy [...]. Przykłady podobne wskazują, że przyrostki: m, ś, śmy, ście nabrały znaczenia łącznika w zdaniu i tak dalece utożsamiły się z nim znaczeniowo, że mogą być dołączane nawet do imion w orzeczeniu zdania; np. winienem, winieneś, winniśmy.