terminów gramatycznych online
zdanie złożone
Zdanie złożone (ściślej: wyrażenie zdaniowe złożone). Wg najbardziej rozpowszechnionej definicji - konstrukcja złożona z dwóch lub większej liczby zdań pojedynczych odpowiednio ze sobą zespolonych.
Cytaty
Zdanie złożone powstaje z dwóch lub więcéj zdań prostych w jedno złączonych.
Różne rodzaje zdań. Zdania być mogą pojedyńcze (npocтыя), złożone (сложныя), tudzież główne (главныя), przydane (придаточныя) i nawiasowe (вводныя). 2. Zdanie zowie się pojedyńczem czyli niezłożoném, gdy jeden tylko ma w sobie przedmiot i jeden należący do niego opowiednik. Np. Róża kwitnie. Gdy zaś w zdaniu będzie kilka części jednakowej natury, to jest kilka przedmiotów, lub opowiedników, albo leż kilka do tegoż samego wyrazu należących określeń lub dopełnień, zowie się złożoném. Np. Róże i lilije rozkwitły. [...] Tymże sposobem okréśla zdanie złożone Wostokow (obacz jego Gram. § 110). Przeciwnie Grecz przez zdanie złożone rozumie zdanie główne rozwinięte czyli uzupełnione przez dodanie zdań określających i dopełniających, albo téż połączenie kilku oddzielnych zdań głównych (obacz § 151 i dalsze). Lecz w pierwszym razie będzie to okres pojedyńczy, a w drugim złożony. Tu dodać jeszcze należy, że grammatycy dający takąż jak Grecz definicyję zdania złożonego, zmuszeni są odróżniać przedmiot i opowiednik złożony od pojedyńczego, przez co wprowadzają do grammatyki nową zbyteczną definicyję.
Najkrótszym narysem myśli jest zdanie pojedyncze, niby pojedyncza zgłoska jéj wyrazu. Więcéj takich zdań powiązanych ze sobą w jedność zdania złożonego, jest jakoby syllaba myśli (…).
Zdanie jest pojedyncze, kiedy przedstawia jednę sprawę, to jest, kiedy działki jego są pojedynczemi, np.: człowiek żywi się, a złożoném jest, kiedy działki są złożone, np.: człowiek żywi się i rośnie, — człowiek i zwierzę żywią się, albo kiedy w sprawomienniku lub innych działkach znajduje się wzięty na określenie czasownik sprawomianu, przez który przybywa do zdania inna podrzędna sprawa (…).
Zdanie złożone różni się tém od ściągniętego, że do kilku razem zestawionych podmiotów ma tyleż wspólnych im opowiedników, a każdy opowiednik tak do każdego pojedynczo wziętego podmiotu, zarówno jak i do wszystkich razem odnosić się będzie.
Zdanie, które się składa z dwóch, lub kilku zdań pokrewnych lub dopełniających się wzajemnie nazywa się zdaniem złożonem.
Zdanie główne razem z pobocznemi, należącemi do niego, oddziela się średnikiem od innéj grupy zdań, zależnéj od innego zdania głównego: aby to lepiéj wyjaśnić, wyobraźmy sobie duże zdanie złożone i oznaczmy zdania główne dużemi literami, poboczne zaś małemi.
Zdanie, w którego skład wchodzi więcej zdań pojedynczych lub ich równoważników, nazywamy złożonym.