of Grammatical Terms online
tryb oznajmujący
Tryb jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. W obrębie tej kategorii gramatycznej tryb oznajmujący jest jej członem nienacechowanym [...] funkcjonalnie i morfologicznie; formy tego trybu oznaczają zwykle czynność traktowaną jako rzeczywista.
Quotations
Czas Teraźniejszy Trybu Oznajmującego. Wyraża rzecz która się teraz staje.
[Verborum Modi] Indicativus. [Słow tryby] Oznajmujący.
Gdy w zdaniu znajdują się słowa zmysłowe: widzę, słyszę, czuję, powoniam, smakuję, i t. d. lub umysłowe: twierdzę, wyobrażam, przeczę, sądzę, i t. p. twierdząc, mają po sobie tryb oznajmujący ze spójnikiem, że, jak, bo, a przecząc, mają słowo w trybie życzącym ze spójnikiem: żeby, jakby.
W słowach różne są odcienie sądu: raz tylko twierdzimy: że coś było, jest lub będzie; i to nazywa się po gramatycznemu mówić w sposobie (trybie) oznajmującym.
Łącznik być, w czasie teraz. tr. oz. wzięty, bywa niekiedy domyślny.
Z pomiędzy trzech czasów trybu oznajmującego (изъявительное наклонение), teraźniejszy (настоящее время) wyraża, co się dzieje w chwili mówienia; przeszły (прошедшее), co tę chwilę poprzedziło, a przyszły (будущее) oznacza, co po niéj ma nastąpić.
Zestawiwszy dwa wyrazy: kupiłem i kupiłbym, widzimy dwie formy jednego słowa, dwa sposoby wyrażenia, dwa tryby. Pierwszy nazywa się trybem oznajmującym, bo wyraża, oznajmia czynność rzeczywistą; drugi nazywa się trybem warunkowym, bo wyraża czynność warunkową, która zależy od okoliczności, warunków.
Польскіе глаголы имѣютъ три наклоненія. 1) Изъявительное tryb oznajmujący, показывающее: кто и когда дѣйствуетъ, т. е. означающее время, лицо, число и родъ; напр. piszę, czytałeś, grała, pojedziemy, będziecie się przechadzali.
W memoryale p. Kryńskiego czytamy: [...] "W gramatykach, począwszy od Kopczyńskiego, uznano, że imiesłów „osobliwy" na szy tworzy się „od 3-ej osoby liczby pojed. rodz. męskiego, czasu przeszł., trybu oznajm. na ł z poprzedzającą spółgłoską, przyjmując do tego samego zakończenia: szy, n. p. rzekłszy". [...]"
Tryb oznajmujący, jeżeli oznajmujemy, stwierdzamy, że czynność pewna odbywa się, odbywała, lub będzie się odbywać; np. pracujecie, uczyliśmy się, napiszesz.
W każdej odmianie mamy pięć trybów — modos:
Indicativo — [tryb] oznajmiający, który wyraża czynność pewną, rzeczywistą: estudo (uczę się) [...].
I. — Ter - Mieć
Tryb oznajmujący
(Modo indicativo)
Czas teraźniejszy (Presente)
Tenho - mam