of grammatical terms online
czas
Czas. Kategoria gramatyczna czasownika, prymarnie wyrażająca stosunek czasowy momentu zdarzenia, o którym mowa w zdaniu, do chwili mówienia, sekundarnie używana także do wyrażenia modalności.
Quotations
Tempus Czás. Wiśniewska 1998, 65: Gramatyka. W podręczniku znajdujemy terminy: czas 122, ćcionka (litera) 121, droga (methodus) 151, dwugłośnik (dyphtongus) 127, imię 141, głośnik (vocalis) 310, kropka, punkt 127, odmiana (paradigma) 194, osoba 141, oznaczenie 193, postać, wid (species) 84, prawidła (canon) 143, przedłogi (praepositio) 185, przymiot, przypadek (accidens) 175, rod, rodzaj (genus) 172, słowo (dictio) 144, sposob, prawidło (canon) 184, wspułgłośnik (consonans) 310, zbieranka, złoż (sylaba) B 147.
Konjugacya słow jest złożona ze czterech części, to jest sposobow, czásow, osob, i liczby.
Czás znaczy kiedy się rzecz dzieje. Słowá trzy czásy mają, ktore są, teraźniejszy, przeszły, i przyszły.
Tempora verborum. Czasy słow. Tempus praesens. Czas teraźniejszy. Tempus praeteritum imperfectum. Czas przeszły nie doskonały, czyli nie dokonany. T. praeteritum perfectum. Czas przeszły doskonały.
Oprócz tych cztérech trybów [...] są jeszcze dwa tryby stanowe [...] 6. Czasownik, tryb, w którym piérwiastek przerobiony zostaje na czasy, a tych jak wyżej przytoczono jest cztéry: a, przeszły, b, teraźniejszy, c, przyszły, d, dawny.
Czasownik .... Odmiana słów przez czasy, przyjęta za tryb osobny.
CZASY. Czynność, jaką czasowniki oznaczają, może być albo teraźniejsza, albo przeszła, albo przyszła.
W gramatyce rozróżniamy następujące czasy: 1. czas teraźniejszy; 2. czas przeszły niedokonany: 3. czas przeszły dokonany; 4. czas zaprzeszły; 5. czas przyszły dokonany i 6. czas przyszły dokonany.
Czasy. Stosownie do tego, w jakim czasie odbywa się czynność wyrażona słowem, rozróżniamy odpowiednie formy czasowe, a mianowicie w dzisiejszej polszczyźnie mamy: czas teraźniejszy, przeszły, zaprzeszły (o ile czynność odbyła się przed inną przeszłą) i czas przyszły.
Czasowniki mają rozmaite czasy. Tak na prz.: czytam, czytasz, czyta, czytamy, czytacie, czytają — jest czas teraźniejszy; czytałem, czytałeś, czytał, czytaliśmy, czytaliście, czytali jest czas przeszły; przeczytam, przeczytasz, przeczyta, przeczytamy, przeczytacie, przeczytają — jest czas przyszły.
Strona czynna.
Czasy.
§ 97. Na wschodzie świta prześliczna zorza, [...].
Czasowniki, oznaczające czynność, która się teraz albo zwykle odbywa, położone są w czasie teraźniejszym.
Są trzy czasy: teraźniejszy, np. czytam, piszesz, rozmawia [...]; przeszły, np. czytałem, pisałeś, rozmawiał [...]; przyszły, np. będę czytał, napiszesz, będzie rozmawiała [...]. Form czasu zaprzeszłego wychodzą w nowej polszczyźne z użycia; oznaczją one czynność (stan), która odbyła się bardzo dawno lub przed inną czynnością przeszłą, np. Nie doznałybyś zawodu, gdybyś był mnie posłuchał.