terminów gramatycznych online
czas przyszły dokonany
Cytaty
Exactum. Dokonany.
Czas na koniec przyszły jest dwojaki: niedokonany na słowa niedokonane, np. będzie siedział; i dokonany na słowa dokonane, np. siędzie.
Darował, cz. ter. daruje, jesz, ję itd. czasu przyszłego nied. nie ma, lecz go zastępuje przez czas teraźniejszy; złożone mają czas przyszły dokonany, np. podaruje.
Czas zaprzeszły różni się od przeszłego tylko dawniéjszym bytem, czas przyszły dokonany lub pewny od przyszłego tylko większą pewnością bytu w przyszłości.
Czas przyszły wyraża, iż się coś dopiéro stanie lub dziać będzie: np. Drzewo zakwitnie. [...] Wedle lic jest on niedokonany albo dokonany, gdy oznacza objaw w przyszłości albo trwający albo skończony; np. Czas przysz. niedok. będę czytał [...] Czas przysz. dokon. przeczytam.
Czas przyszły wyraża, iż się coś dopiéro stanie lub dziać będzie: np. Drzewo zakwitnie. [...] Wedle lic jest on niedokonany albo dokonany, gdy oznacza objaw w przyszłości albo trwający albo skończony; np. Czas przysz. niedok. będę czytał [...] Czas przysz. dokon. przeczytam.
Słowa dokonane złożone z innych słów mają czas przyszły dokonany z takim zakończeniem, jakie mają słowa niedokonane w czasie teraźniéjszym trybu oznajmującego, np. trzymam, trzymasz, trzyma i t. d. utrzymam, utrzymasz, utrzyma i t. d.
[...] Przeto téż formy czasu teraźniejszego tak słów dokonanych, jako téż i jednotliwych, oznaczają czynność dokonaną w przyszłości, czyli jednym słowem czas przyszły dokonany; albowiem chociáż myśl nasza nie jest zdolną pochwycić czynności dokonanéj lub chwilowéj z jéj odbywaniem w dobie obecnéj, zdolną jest jednakże wyobrazić ją sobie jako dokonaną w przyszłości.
[...] Tryb oznajmujący (modus indicativus) jak w całéj jafeckiéj rodzinie językowéj, tak i w naszym języku nie má żádnego sobie włáściwego znamieniá, jak tego dowodzą wszystkie formy osobowe gramatycznych czasów, náleżących do trybu oznajmującego, o jakich już była mowa w poprzedzających paragrafach, a takiemi są: a) Czas teraźniejszy niedokonany [...]. b) Czas teraźniejszy częstotliwy [...]. c) Czas przeszły niedokonany [...]. d) Czas przeszły częstotliwy [...]. e) Czas przeszły dokonany [...]. f) Czas zaprzeszły niedokonany [...]. g) Czas zaprzeszły dokonany [...]. h) Czas zaprzeszły częstotliwy, (rzadko używany) [...]. i) Czas przyszły niedokonany [...]. k) Czas przyszły częstotliwy [...]. l) Czas przyszły dokonany [...].
Czas przyszły dokonany oznacza czynność, która nietylko nastąpi, ale się także i ukończy, np. kupię, zdobędę, napiszę itd.
Słabieć Nied. teraź. czas o-słabieć Dok[onany] przyszły czas Boleć Nied. ter. czas za-Boleć Dokonawczy
Czas przyszły: { a) niedokon: będę mówił, albo mówić będę b) częstotl: będę mawiał albo: mawiać będę. c) dokonan: zmówię.
Czas przyszły czasowników têr lub haver z imiesłowem biernym tworzy czas przyszły dokonany; na prz.: terei achado (znajdę), teremos vendido (sprzedamy), haverá cahido (upadnie)...
Czasy, tryby, imiesłowy i t. d., utworzone od czasowników dokonanych, nazywają się dokonane.
Czasy, tryby, imiesłowy i t. d., utworzone od czasowników niedokonanych, nazywają się niedokonane.
Mówimy zatem zwykle: czas przeszły niedokonany (chwaliłem), czas przeszły dokonany (pochwaliłem), czas przyszły niedokonany (będę chwalił), czas przyszły dokonany (pochwalę), bezokolicznik niedokonany (chwalić), bezokolicznik dokonany (pochwalić) i t. d.