Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

tempus futurum simplex
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: futurum simplex, simplicia futura
Język: łaciński
Dział: Morfologia, Części mowy (współcześnie)
  • De Verbo: Men/1649
  • Die Wortforschung [Etymologia] Słowa wykładająca nauka: Gut/1669
  • Eine kurz⸗gefaßte Grammatica (Krótka gramatyka): Mon/1722
  • Etymologia: Mał/1879
  • Koniugacja (Końcowki osobowe, System koniugacyjny...Aoryst. Imperfekt ... Strona bierna. Inne formy złożone): Łoś III/1927
  • Składnia: Mał/1863

Cytaty

Men/1649, s. 56

Indicativus ut plurimum sex tempora habet. Praesens, imperfectum, perfectum, plusquam perfectum, futurum primum seu circumscriptum, quod bene imperfectum vocari potest et futurum secundum seu simplex, quod perfectum dici potest.

Gut/1669, s. 225

Es finden sich aber zweyerley künfftige Zeiten. Die erste ist die unbeschriebene [sic!] Zeit / (Futurum primum, seu circum scriptum) welche unvollkommene (imperfectum) kan genennet werden; und die Andere oder schlechte Zeit / (Futurum secundum seu simplex) welche man Vollkommene (perfectum) nennen kan. Ihrer viel verwechseln doch die Vollkommene Zeit mit der Vnvollkommenen/ wiewohl sie in warheit in etlichen Zeitwörtern unterschieden sind / noch nicht der Endung / (Terminatione) sondern nur dem Zusatz nach / (incremento) wie auß den Zeit Wandelungen zu sehen.

[Są jednak dwa czasy przyszłe. Pierwszy jest opisowy (Futurum primum, seu circum scriptum), który można nazwać niedoskonały (imperfectum); drugi lub prosty (Futurum secundum seu simplex), który można nazwać doskonałym (perfectum). Wielu myli jednak czas doskonały (dokonany) z niedoskonałym (niedokonanym), chociaż w wielu czasownikach po prawdzie dają się odróżnić nie po końcówce tylko po dodatku (przedrostku) (incremento), co widać z koniugacji. ]
Mon/1722, s. [91]

Verba Composita und Simplicia Futura reguliren sich auch nach den vorhergehenden Regeln.

Mał/1863, s. 333

Obydwa nasze czasy przyszłe, tak niedokonany jak dokonany, zarówno odpowiadają łacińskiemu i niemieckiemu futurum simplex (scribam, ich werde schreiben — będę pisał i napiszę).

Mał/1879, t. II, s. 232

Były to w tamtym wieku zwykłe czasy przyszłe, czyli t. zw. futurum primum, simplex.

Mał/1879, t. II, s. 262

Natomiast weszły u nas w życie kombinacye formacyi już III t. j:

1.będę biegł, [...], będę dawał, znaczące w tamtéj epoce dosłownie "[...] będę taki co dawał, co dał", więc odpowiednie łacińskiemu futurum exactum;

2.będę biéc, będę biegać, będę dawać, jako „futurum simplex", zamiast którego służył wszelako i nadal od słów dokonanych i sam także czas teraźniejszy: będę, dam, pobiegnę.

Łoś III/1927, s. 310 (309-310)

W języku starszym czas przyszły strony biernej, utworzony od czasowników czy to niedokonanych, czy też dokonanych, najczęściej wyraża łacińskie futurum simplex, np. w Fl.: sądzoni będą ludzie (judicentur) 9, 19, szukan będzie grzech (quaeretur) 9, 38, pastwion będziesz (pasceris) 36, 3 [...].

Powiązane terminy