gerundivum przymiotnik odsłowny

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Bart/1544
• Mącz/1564 (war. B)
• Kn/1644 (I wyd. 1626)
• Łoś III/1927

DWACZEK gram. dwaczek gerundius i. duo in se includens R n7v (ml.; av. gerundia vel gerundiva). Zob. DWOISTY.

SŁOWO ‘wyraz, mowa; także gram.: czasownik’ (łącznie ok. 40 razy) [...] znoszne (Nom. plur.), dwoiste słowa gerundia vel gerundiva dicuntur quedam nomina, que gerunt omnimodam significationem suorum verborum ..., utraque gerunt significationem, sc. activam et passivam R n7v.

Gerundivum a grammaticis dicitur gerundium participii modo declinatum a gesto venit gestor gestoris, Nosiciel.

Gerundivus modus, v. infrà Modi 2.

Modi verborum apud Grammaticos, sunt Coniugationum formae, quae varias hominum voluntates & affectus exprimunt. Inclinationes quoque vocat Priscian. Diomed. τὰς ἐγκλίσεις [tàs egklíseis]. Sunt autem praecipui modi quinque Prisci. Diomed. Carisio. Indicativus, Imperativus, Optativus, Subiunctivus, Infinitivus. His addunt Caris. Diomed. Promissivum, sed hunc à futuro Indicativi non differre ait Cledoni. Item Impersonalem, quem Cledoni. sparsum ait per omnes modos. Alij item Gerundivum modum quem Servi. & Cledonius sub Participio includit. Diomed. autem eundem Participialem appellat.

§ 554. Osobliwością imiesłowu teraźniejszego jest to, że miał on dość często znaczenie bierne, i że w tłumaczeniach odpowiadał łacińskiemu prtcp. perfecti passivi, albo gerundivum albo wreszcie przymiotnikom na -bilis: słyszący (auditam) czyńcie głos FI. 65, 7 [...].

W znaczeniu łac. debere to słowo z bezokolicznikiem być oraz imiesłowem biernym tworzy formę konjunktywu biernego: iżeś nas opuścił, jiżsmy mieli zbawieni być (quoniam derelicti sumus, qui salvaremur) I Esdr. 9, 15 [...], także odpowiada łacińskiej conjugatio periphrastica z imiesłowem przyszłym lub z gerundivum, np. miały być kładziony na ogień (arsuris) 1466 R. XXII, 19 [...], modlitwa ma być mowiona (dicenda est) Naw. 94.