Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

sylaba głoski, litery

Język: polski
Geneza: łac. syllaba < gr. syllabḗ 'połączenie, zgłoska'
EJO 1999, 575 Definicja współczesna

Sylaba (zgłoska). Odcinek wypowiedzi stanowiący jedność ekspiracyjną, ruchową i akustyczną, posiadający jedno maksimum donośności, który potencjalnie może być fonetycznie samodzielną wypowiedzią.

Cytaty

Ná przykład: Poćże sie: gdzie sie káżdéj litery náturá własna wyraża: i káżda syllábá znácznie sie jedná od drugiéj dźieli.

Ale kiedy rzeczesz, czoło, tám już tè dwie literze,cz, w jedno spojonè przy o, jedną syllábą.

[Górnicki] [...] tedy tu kropki bydź muszą, by sie nie zdáłá jedná sylábá buoi sie Bogá, to jest imperativus:

Wszystkie wokały przed syllábą no, krotko bywáją wymáwiane.

Syllábá Us, z języká łácinskiego przemienia się w Włoskim ná literę u, ná rzykład. Virtù Virtus Cnotá.

Syllábá jest jedno ruszęnié językięm z wydánięm głosu ártykulárnégo która może bydź lub z jednéj litery lub z wielu, náp. w imięniu MARYA jest trzy sylláby.

Kiedy dwie Vocales, w jednej Syllábie się łączą, stáją się Diphtongi, to jest, sowito brzmiące Litery, ae, oe, eu, au, jáko: Caesar, Poena, Eurus, Auster, luboć my dopiero máło co słyszymy, żeby, ae, i, oe, sowito brzmiáło, boć te pospolicie wymawiáne bywáją jáko, jedno E.

P. Co to jest Syllaba? O. Jest spojenie w jedno kilku Łamaniow Głosu, to jest dwóch lub więcej Cząsteczek łamanego Głosu. Zatym te Łamania czyli Cząstki Głosu wraz Spojone dają się razem słyszeć, i w mowieniu czasem ich nie można, a czasem i nie trzeba rozłączać. Na przykład słowo Francuskie: donner, gdy się wymawia, łamie się we czworo, jako słyszeć można: d-o-n-é każde zaś dwa łamania są z sobą spojone: don-ner.

Syllaba zaś słowo-w-słowo znaczy z Greckiego spojka od spojenia. Bo dwa łamania Głosu są w jedno spojone.

Słowo to Polska jest Głos łamany na sześć Cząstek, każde zaś trzy Cząstki czynią jednę Spojkę czyli Syllabę, Pol-ska, tak w pisaniu jak i w wymawianiu.

Quae est agnitio quintae declinationis? ktore jest poznanie piątego staczania? haec est, to jest, cujus genitivus singularis terminatur in ei divisas literas, ktorego rodzący spadek liczby jednej kończy się na te rozdzielone litery, ut hic v. haec dies, hujus diei, et pluralis in erum, a wielkiej liczbie na te syllaby, ùt hi dies, horum dierum, według tego przykładu.

Zgłoską, syllabą jest ton głosu zaokrąglony, który w wymówieniu wyrazu, lub w ciągu mowy jest od drugiego spadkiem głosu, jakby taktem odcięty. Zgłoski są albo jednogłoskowe, gdy samogłoska stanęła, jako takt jeden w wyrazie, lub stała się samym wyrazem; — albo téż są wielogłoskowe, złożone z jednéj lub kilku spółgłosek utwierdzonych do jednéj samogłoski, która zarówno na początku, w środku lub na końcu dawać im może oparcie.

Połączenie samogłoski z jedną lub kilką spółgłoskami nazywa się zgłoską czyli sylabą; a nawet sama samogłoska może tworzyć sylabę […].