Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

mowa język

Język: polski

Cytaty

MOWA 'mówienie; przemowa; język, narzecze' [...] mowa rozmaitych ludzi linguagium R r8 (mp).

RZECZ (łącznie ok. 170 razy) np.: – 1) ‘mowa, mówienie, język, słowa’ rzecz, mowa idioma dr proprietas loquendi in qualibet lingua, quot lingue tot sunt idiomata, sermonis proprietas S 71; Mowa, Rzecz idioma {linguagium} R p3v [...].

Oratio, Sermo Rede Mowá.

Ztąd tedy káżdy łacno baczyć może, że żadnègo języká nié mász, ktoryby nie miał mieć literę własną w swéj mowie rózną od Łáćinskich względem tonu.

PRaepositio quid est? Pars orationis quae praeposita aliis partibus in oratione significationem earum aut complet, aut mutat, aut minuit.

Przełożenie co jest? Część mowy ktora przełożona inszym częściam w mowie známionowánie ich ábo wypełnia/ábo przemienia/ ábo umniejsza.

Grammatyka jest nauka jakiej mowy. Mowa, jest wyrażenie myśli słowami.

O podziale Grammatyki i Mowy [...] Mowa dzieli się na ośm części.

Rożność między Nomen, Pronomen i Participium dosyć w przyzwoitym czasie pokaże się [...] Wszakże niektórzy Językow Mistrzowie wszystkie trzy części pod jednym Imieniem zawierają, dzieląc całą mowę tylko na Imie i Słowo.

Mowa wykonywa się głosem, lub też rozmaitemi znakami; piérwsza jest ustną, druga pismem albo mimiką.

Mowa uważana być musi najprzód zewnętrznie, jako wyrób organu cielesnego, działający na drugi organ zmysłowy słuchu; powtóre, wewnętrznie, jako twór ducha, promieniejący myślami na inne duchy.

Mowa uważana pod względem głosowania, jako harmonia dźwięków tworzonych w duszy, a wydawanych głosem w pewnych przestankach, przyjmuje rozbiorowy podział na: myśli, wyrazy, zgłoski i głoski.

Mownia .... Część grammatyki zawierająca prawidła, ze względu na treść mowy.

Jak ważne znaczenie mają zaimki w mowie naszéj, przekonamy się o tém z dwóch następujących przykładów.

Dowiedzieliśmy się dalej, że wyrazami możemy wypowiadać myśli nasze i że myśli wypowiedziane słowami, tworzą zdania. Z myśli i zdań powstaje mowa.

Głosownia. (Nauka o głoskach). Mowa nasza składa się z wyrazów, które dadzą się rozłożyć na poszczególne, najmniejsze cząstki głosowe: dźwięki lub szmery. Cząstki te nazywamy głoskami.