Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

mowa język

Język: polski

Cytaty

MOWA 'mówienie; przemowa; język, narzecze' [...] mowa rozmaitych ludzi linguagium R r8 (mp).

RZECZ (łącznie ok. 170 razy) np.: – 1) ‘mowa, mówienie, język, słowa’ rzecz, mowa idioma dr proprietas loquendi in qualibet lingua, quot lingue tot sunt idiomata, sermonis proprietas S 71; Mowa, Rzecz idioma {linguagium} R p3v [...].

Przełożenie co jest? Część mowy ktora przełożona inszym częściam w mowie známionowánie ich ábo wypełnia/ábo przemienia/ ábo umniejsza.

PRaepositio quid est? Pars orationis quae praeposita aliis partibus in oratione significationem earum aut complet, aut mutat, aut minuit.

Grammatyka jest nauka jakiej mowy. Mowa, jest wyrażenie myśli słowami.

O podziale Grammatyki i Mowy [...] Mowa dzieli się na ośm części.

Rożność między Nomen, Pronomen i Participium dosyć w przyzwoitym czasie pokaże się [...] Wszakże niektórzy Językow Mistrzowie wszystkie trzy części pod jednym Imieniem zawierają, dzieląc całą mowę tylko na Imie i Słowo.

Jednak słowo: бываю, bywam, prawie zawsze zostaje się w mowie; Агриппа бываетъ беспамятевъ, Agryppa bywa zapamiętały.

[Однако глаголъ бываю почти всегда остается въ рѣчи; Агриппа бываетъ беспамятенъ. Łomonosow, 1757, § 453.]

Przyimki zatem ważną grają rolę w mowie ludzkiéj, albowiem objawiają w miejscu różne względy: środek, tył, przód, odległość, wierzch, spód i t. d.

Zastanawiając się nad słowami polskiemi, podziwiając ich bogactwo i dziwiąc się dla czego grammatyka pozwala im zostawać w takim nieładzie, jak gdyby jakim rozbitkom, albo siérotom, które tylko przypadkowo mowa nasza wzięła pod swoją opiekę – uczułem potrzebę zapomnienia w układzie téj książki wszelkich prawideł obcego spadkowania.

Składnia zawiera zasady łączenia wyrazów w mowie.

Skrócenia zdań przydanych przyczyniają się do zwięzłości i przyjemnego toku mowy.

Przepis Kopczyńskiego, zalecający w rodzaju nijakim zamiast formy tym pisanie tém lub tem, nie ma żadnej słusznej podstawy ani w historji języka, ani w dzisiejszej mowie ogółu; jest tylko błędnym pomysłem jednego człowieka, osobistym życzeniem jednostki, nie zaś prawdą z żywego języka wydobytą.

Każda mowa składa się z wyrazów.