Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czasownik posiłkowy

Hasło w cytatach: czasowniki posiłkowe
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999,98 Definicja współczesna

Czasownik posiłkowy (słowo posiłkowe). 1. Czasownik lub wyrażenie czasownikowe, z którym łączy się określona forma innego (tzw. pełnego) czasownika, przy czym oba człony stanowią całość kategorialną (określony czas, tryb) [...].

Cytaty

Czasownik być, który się posiłkowym nazywa wtedy, gdy innym Czasownikom odmieniać się pomaga; np. znałem był, będę znał, byłem znany, będę poznany.

Końcówki osobowe przeniesione od czasownika posiłkowego jestem do imiesłowu, zrosły się z nim zupełnie, a zatem przybierają poprzedzającą spółgłoskę, gdy się zaczynają na samogłoskę; ale gdy się przenoszą do innych części mowy, nie przybierają poprzedzającéj spółgłoski, ponieważ się z niemi nie zrosły, np. da-łem, choć-em dał [...].

Niekiedy jednakże używamy tego przyrostka z innemi formami czasownika dla wyrażenia pytania i wsuwamy go w formach złożonych pomiędzy imiesłów i końcówki osobowe czasownika posiłkowego.

Jeżeli powiem: "Chwalę, chwaliła, pochwali", używam czasowników strony czynnej (forma activa). "Jestem chwalony, została pochwalona, będzie chwalony" są czasowniki strony biernej (forma passiva). Podobnie jak w języku polskim, składa się strona bierna i w języku portugalskim z odmiany czasowników posiłkowych: sêr (być, bywać, zostać), estar (być) i z imiesłowów biernych.

Strona bierna składa się z odmiany czasowników posiłkowych: być, bywać, zostać, i z imiesłowów, zakończonych na ny — na — ne lub ty — ta — te, czyli imiesłowów biernych.

Czasowniki mogą być: regularne, t. j. prawidłowe (regulares) [...] i nieregularne, t. j. nieprawidłowe (irregulares) [...]; ułomne (defectivos) tj. te, którym brakuje stron, czasów lub osób itd. [...]. Oprócz tych są czasowniki posiłkowe (auxiliares): ser - być [...].

Czasowniki posiłkowe

(Verbos auxiliares)

I. — Ter - Mieć