Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

verbum substantivum
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: substantivum, substantivum verbum
Język: łaciński
Dział: Części mowy (współcześnie)

Cytaty

DonGl/1542, s. 205

Verbum – słowo: activum – sprawiące a. sprawujące; verbum substantivum – istotne, causativum – przyczynę dające, inchoativum – poczynające, anomalum – nierówne, neutro-passivum – rozne.

Bart/1544 , t. II, s. 32

ISTOTNY [...] -2) gram. istotne verbum substantivum R H2 (mp; av. substantivus); Istotne <verbum> substantivum RN (k. tyt.).

DonCul/1560, s. [46] Definicja

Quid est verbum substantivum? Quod nec actionem, nec passionem, sed substantiam significat, ut sum et fio.

[Co to jest czasownik "substancyjny"? To taki, który nie oznacza ani czynności, ani bierności, lecz substancję, jak "sum" ("jestem") i "fio" ("staję się").]
Stat/1568, s. [151]

Coniugatio verbi substantivi. Indicativi. Praesens. Jestem/Jesteś/Jest.

Don/1595, s. [143] ([143-144])

Jestem słowo nierowne i istotne w Ukázującym obyczáju mowione, czásu niniejszego, liczby jednej, wyobráżenia prostego, osoby pierwszej, sprzężenia niejednostájnego, ktore się sprząga ták. Jestem jesteś jest.

SUM verbum annomalum et substantivum, in Indicativo modo dictum tempore praesentis numeri singularis figurae simplicis, personae primae, coniugationis inconsequētis, quod coniugabitur sic. Sum es est.

Vol/1612, s. [57]

Futurum circumscriptum ex tertia persona praeteriti utriusque numeri et verbo substantivo conficitur, ut będę pisał.

Kn/1644 (I wyd. 1626), s. 748

Substantivum Nomen & Verbum Grammaticum τὸ ὑπαρκτικόν [tò hyparktikón].

Kn/1644 (I wyd. 1626), s. 871 (Index: 31) Definicja

Substantivum Verbum eadem ratione dictum ait Saturnius, quòd per se nudum ac simplex subsistat, & significationem extrinsecus assumat, suppositum cum apposito nectens. ut Ego sum debilis. Tu es fortis, Petrus est sapiens. Et ideo etiam alijs Verbis substare intelligigitur ut substantia accidentibus. ut amo, amans sum. Memini, memor sum. Oportet, necesse est.

Men/1649, s. 55

Duo apud Polonos sunt genera verborum, activum scilicet et neutrum, nam passivum proprie non habent, sed illud circumloquuntur per verbum substantivum.

Don/1649, s. [108] ([108]-[109])

SUm verbum annomalum et substantivum, in Indicativo modo dictum tempore praesentis numeri singularis figurae simplicis, personae primae, coniugationis inconsequētis, quod coniugabitur sic. Sum es est.

Jestem słowo nierowne i istotne/ w Ukázującym obyczáju mowione czásu niniejszego/ liczby jednej wyobráżenia prostego/ osoby pierwszej/ sprzężenia nie jednostájnego/ ktore się sprząga ták. Jestem jesteś jest.

Woy/1690, s. 70

Antequam primae coniugationis paradigma exhibeatur, praemittenda videtur verbi substantivi Jestem inflexio, utpote cuius adminiculo verba caetera in coniugatione sua indigent.

Don/1795, s. [19]

Ratione rei significatae [verbum] est triplex, względem rzeczy znaczącej [słowo] jest trojakie. Substantivum, istotne. Vocativum, wzywające, et adjectivum, i przydawające.

KarłT/1885, s. 103

Niektórzy używają systemu mieszanego: jedne pojęcia nazywają terminami spolszczonymi, inne obcymi, używając ich in сrudo. Oto np. w ostatnich wydawnictwach krakowskich spotykamy się z taką nomenklaturą: „Niektóre masculina z nomin. na -a”. „W znaczeniu vocativu, accusativu”. [...] „Verbum substantivum”. „Praesens tematu”. „Aorystus” (!). „Inne słowa. Temat praesentis. Słowo kl. II. suf. -ne- praes. 3 sg. ” „Praeteritum złożone zawsze z praes. verbi subst.” [...] Czemu nie piszą np. attributa, kiedy piszą masculina? Czemu nie piszą np. declinatii substantivialnej, praesens thematu, aoristus, thema praesentis, praeteritum złożone z praes. verbu subst., w pluralu, w singularze, w dualu, konsonanty nazalne, radices i t. d .?

Powiązane terminy