terminów gramatycznych online
słowo czasownik
Geneza: tłum. łac. verbum
Słowo [...] 2. W starej tradycji terminologicznej - synonim czasownika, por. do dziś używany termin „słowo posiłkowe”.
Cytaty
Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona, sine casu, aut agere, aut pati, aut neutrum significans.
Słowo w sobie zámyka czynić, cierpieć álbo być.
Verbum názywa się słowo lub część mowy, ktora przez czasy i osoby staczána bywa, znácząc co czynić abo przyjmowáć.
Słowo, lub verbum [...] eksprymuje i wyraża wszystkie ákćye, co się mogą czynić, jáko to aimer, kocháć [...]. Jest álbo w czásu (!) teraźniejszym, álbo w przeszłym, álbo w przyszłym.
Naprzod się tedy termin dzieli u Fráncuzow ná dziewięć części, to jest z dziewięciorákiégo terminu powstáje mowá. á té są: ártykuł, imię, záimek, słowo, uczęstnictwo, przysłowié, przekłádánié, przyłączenié i wtrącęnié, po Fráncusku l'article, le nom, le pronom, le verbe, le participe, l'adverbe, la préposition, et l'interjection.
Słowo jest część mowy, nachylájąca się przes sposoby czásy liczby i osoby. Dzieli sie rozmáicie. Naprzód względęm osoby, jest Osobisté i Nieosobisté. powtórnie względęm náchylánia jest Regulárné i Nieregulárné. po trzecié, względęm exystęncjéj jest istotné i Przymiótné. poczwarte względęm zgadzánia sie z inszymi częściámi mowy, jest Przechodzącé sie i uwolnióné. po piąté względęm rodzáju, jest Czyniącé, Cierpiącé, i Oddziélné. po szosté względęm zupełności, jest Obfitującé, Defektowé, i Średnié. po siódmé względęm sposobów, jest skóńczóné álbo Ográniczóné i Nieskóńczóné álbo Nieográniczóné.
W téy mieszaninie tracą często wyrazy pierwiastkową swą naturę, i z odmiennych stają się w łączeniu nieodmiennemi: rzeczowniki, słowa lub zaimki z przyimkami, zamieniają się na wykrzykniki, przysłówki lub spojniki, np. przebóg, dajgobogu, wpodłuż, wszérz, wpoprzecz, nakrzyż, tojest [...].
Nadto uwagi tego autora [Jakubowicz], że słowo tylko być właściwie służy do twierdzenia czego o jakiéj rzeczy; że przysłówek nie, kiedy jest wyrazem osobnym, wyraża wzgląd przeciwny słowu być że każde słowo czyli czasownik, ma w sobie zawarte znaczenie słowa być i t. d.;
SŁOWA. Obacz Czasowniki, Tryb.
Słowa od rzeczowników tworzą się w następnym sposobie: np. babiéć i babić, zarybiać, ćmić, stronić, łupić [...].
Klasyczna doktryna gramatykalna czasownik nazywa słowem, wiernie tłumacząc verbum. U nas słowo znaczy wszelki wyraz ustny. A że Łacinnicy lub Francuzi nie mogli utworzyć osobnego wyrazu technicznego, nie idzie za tém, abyśmy ich naśladowali.
Nazwa dotychczasowa słowo, nie dając żadnego wyobrażenia o mianowanym przedmiocie, więzi w pęto gramatycznej reguły wielkość pierwotnego pojęcia, które ten wyraz w naszej mowie przedstawia, powinna być przeto zmienioną.
Z upadkiem słowa, przysłówek ostać się nie może.
Sprawomian [...] Słowo, (verbum).
Słowo jest to część mowy odmienna, która wydaje sąd o osobach lub rzeczach, malując ich czynność, byt, albo stan, a gdy jest rozwinięte, pokazuje jeszcze osobę i czas.