terminów gramatycznych online
przypadek rządzony
Język: polski
Cytaty
Jedén Przypadek rządzony, ciągnie ża sobą drugi, któryby zwyczajnie inny a swój włásny rząd mieć powinién [...].
Słowo grać, równie jak wiele innych, jeżeli mają rządzony swój przypadek wyraźny, jest czynne; jeśli zaś rządzony przypadek jest domyślny, wtedy te i inne stają się nijakiemi np. śpiewał mazura, grał walca, wypracował historyą i t. d. te słowa, są tu czynne; jeśli zaś same położymy: śpiewał, grał, wypracował, są nijakiemi, jak: spał, siedział, i t. d.
[...] Rzeczowniki złożone powstają przez złożenie dwóch lub trzech słów; jako to: 1). Z dwóch rzeczowników złożone, są pięciorakiéj postaci. [...] b). Pierwszy rzeczownik w przypadku rządzonym od drugiego rzeczownika lub przymiotnika, który przybrał postać rzeczownikową, np. Boguchwał, sztukmistrz, zegarmistrz [...].
[…] Jak widzimy, 6. przyp. pierwotnie i w dalszym swym rozwoju oznacza różne okoliczności: sposobu, przyczyny, miejsca, czasu: jest więc pierwotnie przypadkiem nierządzonym i takim przeważnie po dziś dzień pozostał. Gdzie zaś się używa jako dopełnienie bliższe [...] czy dalsze [...] czasowników, a więc jako przypadek rządzony, tam również łatwo daje się wyjaśnić z pierwotnego znaczenia narzędnika; albowiem nawet jako dopełnienie oznacza przedmiot taki, który równocześnie można sobie wyobrazić jako narzędzie lub środek czynności.