terminów gramatycznych online
obiekt
Język: polski
Geneza: łac. obiectum 'rzecz, przedmiot, obiekt'
- Część I (wstępna): Jes/1886
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Nauka o zdaniu: Szob/1923
- O zdaniach: Rew/1845
- O zdaniu wykształconém czyli określoném: Gr/1861
- Składnia: Mał/1879
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik, cz. II (P - Ż): SWil/1861
- Słownik, t. 3: N-Ó: SW/1900-1927
- Słownik, t. 5: Próba-R: SW/1900-1927
- Znaczenie i życie wyrazów: Łoś II/1925
Zob. dopełnienie
Cytaty
Zdania ściągnięte (skrócone) są wtenczas, gdy do jednego podmiotu, wiele słów się ściąga, lub gdy do jednego słowa, wiele objektów (przypadków rządzonych) należy, np. wszystkie narody (gdzie ludzie myślą i czują) wyrazy, dobroć, piękność i prawda uważają za jedno-znaczne [...].
Czynne Czasowniki są albo przechodnie albo nieprzechodnie. Przechodnie odnoszą działanie podmiotu do jakiegoś przedmiotu, będącego w Bierniku na pytanie kogo? co? lub w Posiadaczu na pytanie kogo? czego? a taki przedmiot sam zwie się w gramatyce przedmiotem prostym lub zgoła przedmiotem (obiektem); np. Sokrates wypił truciznę (B.) [...] Potrzebuję rady (P.).
Przedmiot, u, lm. y, m. [...] 5) = gram. pojęcie téj rzeczy, która jest przed uwagą miotu i na którą ten wywiera czynność za pomocą złącznika; dawniéj objekt, rząd słowa, dziś dopełnienie słowa (czynnego); np. rolnik uprawia ziemię, tu ziemię jest przedmiotem (Żoch.).
Jeżeli orzecznikiem jest czasownik lub przymiotnik dodaje mu się według potrzeby rzeczownik w jednym ze spadków zależnych [...] t. j. w dopełniaczu, celowniku, bierniku, narzędniku i miejscowniku, a rzeczownik taki stojący w spadku zależnym nazywa się przedmiotem czyli objektem.
Tak samo też kładziemy i przedmiot bliższy (objekt) zdania, ilekroć takowy zawisł od orzeczenia ujemnego, zaprzeczonego, cząstkowo tylko działającego na to, co téj czynności podlega, już nie w zwykłym w takich razach t. j. IVtym przyp., lecz w IIgim jako t. zw. ujemnym lub też udziałkowym.
Wszelkie uzupełnienia, przydane czasownikom lub przymiotnikom, wymagającym po sobie zawsze przedmiotu jakiegoś w przypadku II, III, IV lub VI-tym, nazywamy w ogóle Przedmiotem — albo z łacińska: Objektem— .
Przedmiot, u, lm. y [...] 4. gram. dopełnienie słowa czynnego, objekt. W zdaniu: Rolnik uprawia ziemię - wyraz "ziemię" jest przedmiotem. Żoch.
Objekt, u [...] 3. gram. wyraz oznaczający przedmiot, na który czynność słowa przechodzi
Przedmiotem lub obiektem nazywamy takie określenie, które wskazuje na przedmiot. Naprz. Oczy, pełne smutku i wzgardy, odwrócił od świata.
§ 367. Przez stronę wyraża się stosunek czynności lub stanu przede wszystkiem do podmiotu, a nadto jeszcze nieraz do objektu oraz do sprawcy tejże czynności lub stanu.
Objekt, p. zdanie I.
Składni poświęcona była książeczka S. Gruszczyńskiego.
Terminologia. Propositio simplex — zdanie pierwotne, gołe, complexa — wykształcone, określone; subiectum — podmiot, praedicatum — orzecznik, predykat, copula — łącznik, kopula, obiectum — przedmiot, obiekt dopełniający, dopełnienie [...].