Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spółgłoska półotwarta
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: półotwarte, spółgłoski półotwarte, spółgłoski szczelinowe
Język: polski
Dział: Fonetyka (współcześnie)
EJO 1999, 553 Definicja współczesna

Spółgłoski półotwarte (sonoranty). Głoski, przy których artykulacji współwystępuje typowe dla spółgłosek zwarcie i charakterystyczne dla samogłosek rozwarcie narządów mowy, wskutek którego nie następuje pełna blokada przepływu powietrza przez kanał głosowy.

Cytaty

PolTerm/1921, s. 89

Spółgłoska. Spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne. Spółgłoski czyste i nosowe. Spółgłoski twarde i miękkie. Spółgłoski: wargowe, wargowo-zębowe, przedniojęzykowe (zębowe i dziąsłowe), średniojęzykowe i tylnojęzykowe. Spółgłoski chwilowe (zwarte i zwarto-szczelinowe) i trwałe (szczelinowe i półotwarte).

Król/1922, s. 8

Ze względu na działanie narządów mowy, tak zwane zwarcie, spółgłoski p, t, b, d, g, m, n, nazywamy chwilowemi (zwarte i zwarto szczelinowe), spółgłoski zaś: f, s, sz, ch, w, z, ż, ź, trwałemi (szczelinowe i półotwarte).

Szob/1923, s. 13 Definicja

Oprócz spółgłosek zwartych, szczelinowych i zwarto-szczelinowych, ze względu na stopień zamknięcia, które napotyka wydech, wychodzący z krtani, należy jeszcze rozróżniać spółgłoski półotwarte, t. j. takie, przy których wymawianiu powstaje zwarcie i otwarcie. Do spółgłosek półotwartych należą: m, m', n, ń, ł, l, r.

Benni/1923, s. 40

Przy stojących obok siebie dwóch spółgłoskach zwartych, dwóch szczelinowych, przy zwartej i szczelinowej, przy szczelinowej i zwartej, zawsze następuje upodobnienie pod względem dźwięczności (§ 55), tymczasem przy zetknięciu się [spółgłoski] półotwartej z bezdźwięczną, zwartą lub szczelinową obie zachowują swój charakter, mamy wyrazy brat i prawy, drogi i troska, głowa i kłos.

Benni/1923, s. 53

§ 71. Tablica spółgłosek samoistnych. Miejsce artykulacji [...] [spółgłoski] Półotwarte [...].

Nitsch/1923, s. 494

Inaczej ma się rzecz, jeżeli drugi z wymawianych razem wyrazów zaczyna się od spółgłoski półotwartej: r ł l n ń m m' i ̯ lub od samogłoski.

Nitsch/1923, s. 517

h — północną granicę udźwięczniania końca wyrazu, przed rozpoczynającemi następny wyraz samogłoskami i [spółgłoskami] półotwartemi [...].

Gaert/1927, s. 94

Półotwarte, p. spółgłoski.

Gaert/1927, s. 100 Definicja

Spółgłoski (consonantes) rozróżniamy: [...] C. Ze względu na stopień otwarcia narządów mowy: a) ★chwilowe: ★zwarte (wybuchowe, eksplozywne), ★zwartoszczelinowe (afrykaty), b) ★trwałe: ★szczelinowe (spiranty, powiewne), ★półotwarte (sonorne) l, ł, r, 1) czyste: płynne (liquidae) l, ł, r, boczne (laterales): l, ł, 2) nosowe: m, n.

Kor/1961, s. 76

Językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej stanowiący pierwszy wyraz jej unifikacji od czasów Kopczyńskiego [...].

Terminologia. Głosownia: [...], spółgłoska wargowa, wargowozębowa, przedniojęzykowa, zębowa, dziąsłowa, średniojęzykowa, tylnojęzykowa, chwilowa, zwarta, zwartoszczelinowa, trwała, szczelinowa, półotwarta, czysta, (bez)dźwięczna [...].

Powiązane terminy