Historical dictionary
of grammatical terms online

część zdania

Language: polski
EJP 1991, 50 Contemporary definition

Części zdania – elementy wyodrębniane w zdaniu na podstawie funkcji syntaktycznych, jakie w nim pełnią. W językoznawstwie tradycyjnym wyróżniano następujące podstawowe cz. z.: podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawkę i okolicznik. W funkcji tej samej cz. z. mogą wystąpić różne pod względem kategorialnym elementy językowe (różne części mowy, pojedyncze wyrazy, grupy wyrazowe, a nawet zdania).

Quotations

Każde zdanie zamyka w sobie trzy części: naprzód rzecz, powtóre przymiot rzeczy, potrzecie sądzenie nasze, jak ów przedmiot przystoi rzeczy.

Bywa ich bowiem mniéj, gdy którakolwiek część zdania jest domyślną, lub gdy dwa oddzielne wyrazy spajają się w jeden. Więcéj zaś bywa wtedy, gdy jeden wyraz nie jest dostateczny do wydania któréjkolwiek części zdania. [...] Trzy części zdania przedmiot, jego własność i łącznik zowią się po łacinie subjectum, attributum i copula; a zaś opowiednik nazywa się praedicatum. Nie należy przeto wyrazów attributum i praedicatum brać za jedno, licząc takie trzy części zdania subjectum, praedicatum i copula; bo praedicatum (opowiednik, objawnik, albo jako inni zowią orzeczenie, po rossyjsku сказуемое) jest częścią złożoną, zawierającą w sobie własność upatrywaną w przedmiocie (attributum, качество) i łącznik (copula, связка). Obacz Gram. Rossyjsk. Wostokowa, § 108 i 109.

Wyraz więc jest to część zdania, a zarazem grupa pewnych dźwięków albo grupa pewnych liter.

Części zdania. Zdanie rozpada się na części. Wyraz będący zestawieniem [...] stanowi tylko jedną część zdania, podobnie jak i złożone formy gramatyczne [...]. Nie jest też częścią zdania przyimek, ale tworzy ją dopiero razem z odnośnym rzeczownikiem, zaimkiem (ewent. innym wyprazem w znaczeniu rzeczownika użytym).