terminów gramatycznych online
część zdania
Części zdania – elementy wyodrębniane w zdaniu na podstawie funkcji syntaktycznych, jakie w nim pełnią. W językoznawstwie tradycyjnym wyróżniano następujące podstawowe cz. z.: podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawkę i okolicznik. W funkcji tej samej cz. z. mogą wystąpić różne pod względem kategorialnym elementy językowe (różne części mowy, pojedyncze wyrazy, grupy wyrazowe, a nawet zdania).
Cytaty
Każde zdanie zamyka w sobie trzy części: naprzód rzecz, powtóre przymiot rzeczy, potrzecie sądzenie nasze, jak ów przedmiot przystoi rzeczy.
Bywa ich bowiem mniéj, gdy którakolwiek część zdania jest domyślną, lub gdy dwa oddzielne wyrazy spajają się w jeden. Więcéj zaś bywa wtedy, gdy jeden wyraz nie jest dostateczny do wydania któréjkolwiek części zdania. [...] Trzy części zdania przedmiot, jego własność i łącznik zowią się po łacinie subjectum, attributum i copula; a zaś opowiednik nazywa się praedicatum. Nie należy przeto wyrazów attributum i praedicatum brać za jedno, licząc takie trzy części zdania subjectum, praedicatum i copula; bo praedicatum (opowiednik, objawnik, albo jako inni zowią orzeczenie, po rossyjsku сказуемое) jest częścią złożoną, zawierającą w sobie własność upatrywaną w przedmiocie (attributum, качество) i łącznik (copula, связка). Obacz Gram. Rossyjsk. Wostokowa, § 108 i 109.
Dosprawiennik .... Jedna z siedmiu części zdania, czwarta z porządku odpowiednia dosprawianowi.
Działka .... Część zdania.
Podmiot jest zatem najważniejszą częścią zdania.
Zdanie składać się powinno z dwóch głównych części. Pierwszą a zarazem i najważniejszą częścią zdania jest to, o czem się mówi [...]. Taką część zdania nazywamy podmiotem. Drugą konieczną częścią zdania jest to, co się podmiotowi przypisuje. Wszelkie zatem wyrażenia, które powiadają: czem jest, albo: jakim jest, albo: co czyni podmiot, nazywamy orzeczeniem (od: orzekać, czyli: wypowiadać).
Wyraz więc jest to część zdania, a zarazem grupa pewnych dźwięków albo grupa pewnych liter.
Przez składnię zgody rozumiemy zasady, wedle których części zdania mniej ważne stosują [jest: stusują] się do ważniejszych (w rodzaju i osobie, liczbie i przypadku) np. Historja jest mistrzynią życia. (nie mistrzem!) Poczcziwi chłopi (forma osobowa) poczciwe chłopy (rzeczowa) i td.
★Zdanie: ★oznajmujące, ★wykrzyknikowe, ★pytające. I. Części zdania: A. ★Podmiot (subiectum) [...]. B. ★Orzeczenie (praedicatum) [...]. C. ★Określenia: a) ★przydawka [...]; b) ★okolicznik [...]; c) ★przedmiot.
Części zdania. Zdanie rozpada się na części. Wyraz będący zestawieniem [...] stanowi tylko jedną część zdania, podobnie jak i złożone formy gramatyczne [...]. Nie jest też częścią zdania przyimek, ale tworzy ją dopiero razem z odnośnym rzeczownikiem, zaimkiem (ewent. innym wyprazem w znaczeniu rzeczownika użytym).