terminów gramatycznych online
część mowy
Geneza: łac. pars orationis
Części mowy. Klasy funkcjonalne leksemów dające się wyodrębnić w zasobie słownikowym języka na podstawie określonego dla każdej z tych klas swoistego zespołu cech gramatycznych właściwych leksemom należącym do danej klasy funkcjonalnej.
Cytaty
Namiestnictwo jest część mowy, ktorej, w[y]strzegając się częstego powtárzánia Imion, záżywamy miásto samych Imion.
Konjunkcya jest jedna cząstka mowy, ktora wszystkie części mowy pospołu złącza.
Mowa dzieli się na ośm części. I. Imie, po Łacinie Nomen [...] II. Zaimek, Pronomem [...] III. Słowo, Verbum [...] IV. Uczestnictwo, Participium [...] V. Przysłowie, Adverbium [...] VI. Łączenie, Conjunctio [...] VII. Przekładanie, Praepositio [...] VIII. Interiekcya, Interjectio.
Z tych ośmiu części mowy, te trzy: Imie, Zaimek, Uczestnictwo odmieniają się przez spadki; słowo odmienia się przez czasy i sposoby: ostatnie cztery nic się nie odmieniają.
Do tej Części mowy, ktora sie Imieniem czyli Nomen nazywa, należą słowa, ktore się odmieniają przez spadki, czyli jak z Łacińskiego mowiemy, które się deklinują.
I. Co do wielkich głosek;
Piszą się one: 1) Na początku każdego pisma. 2) Na początku periodów. 3) Na początku każdego wiersza poetycznego [...]. 6) W częściach mowy, np. Rzeczownik, Przymiotnik i t. d.
Dla porządku i lepszego zrozumienia się, dzielemy wyrazy na rozmaite gatunki, albo klassy, które częściami mowy nazywamy.
Słowa polskie, tak jak i inne części mowy, co do zewnętrznéj formy uważane, dzielą się na piérwotne […] i na pochodne […]; na niezłożone […]; złożone […] i dwa razy złożone […].
Znajomość języka, ścisłość stosowania się do toku mowy ludzi dobrze się wyrażających, głównemi są warunkami do zachowania składni zgody i rządu, części mowy dopiero co wyszczególnionych.
Poznanie części mowy każdéj z osobna zależy na tym, aby wiedziéć, w czym jedna do drugiéj podobna, a w czym różna. Różnica jednéj części mowy od drugiéj nie zależy na saméj powierzchowności, to jest na zakończeniu, odmianie, rządzie i t. d., ale także na wewnętrznym ich znaczeniu.
Jest dziesięć osobnych części mowy, które w takim kładę porządku jak następują: rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imięsłów, przysłówek, przyimek, spójnik, wykrzyknik, do tych należy także przyrost.
Wszelka część mowy, czyli wszelki wyraz.