terminów gramatycznych online
część mowy
Geneza: łac. pars orationis
Części mowy. Klasy funkcjonalne leksemów dające się wyodrębnić w zasobie słownikowym języka na podstawie określonego dla każdej z tych klas swoistego zespołu cech gramatycznych właściwych leksemom należącym do danej klasy funkcjonalnej.
Cytaty
PArtes orationis quot sunt? Octo. Quae? Nomen, Pronomen, Verbum, Adverbium: Participium, Conjunctio, Praepositio, Interiectio.
Części mowy wiele są? Ośm. Ktore? Imie/ Namiestnik/ Słowo/ Przysłowie: Uczestnik/ Złącz[á]nie / Przekłádánie / Wdánie.
Namiestnictwo jest część mowy, ktorej, w[y]strzegając się częstego powtárzánia Imion, záżywamy miásto samych Imion.
Konjunkcya jest jedna cząstka mowy, ktora wszystkie części mowy pospołu złącza.
Mowa dzieli się na ośm części. I. Imie, po Łacinie Nomen [...] II. Zaimek, Pronomem [...] III. Słowo, Verbum [...] IV. Uczestnictwo, Participium [...] V. Przysłowie, Adverbium [...] VI. Łączenie, Conjunctio [...] VII. Przekładanie, Praepositio [...] VIII. Interiekcya, Interjectio.
Z tych ośmiu części mowy, te trzy: Imie, Zaimek, Uczestnictwo odmieniają się przez spadki; słowo odmienia się przez czasy i sposoby: ostatnie cztery nic się nie odmieniają.
Do tej Części mowy, ktora sie Imieniem czyli Nomen nazywa, należą słowa, ktore się odmieniają przez spadki, czyli jak z Łacińskiego mowiemy, które się deklinują.
Co można rozeznać początkiem, złożeniem, kończeniem rzeczeń, i powtorzeniem liter [...] 2.) Złożeniem, że przekładania podług sylab zawsze oddzielają się od części mowy, z któremi one złożone [...] воз-ношу, wynoszę, a nie во-зношу.
CZĘŚĆ IV. o Posiłkowych, albo służebnych częściach mowy (de Auxiliaribus seu servilibus partibus orationis).
Partes orationis quot sunt? części mowy wiele jest? octo ośm; quae? ktore Nomen, imię, pronomen, nazwisko, verbum, słowo, Participium, uczestnik, adverbium, przysłowie, conjunctio, złączenie, praepositio, przekładanie, interjectio, wdanie.
Zbiór wyrazów różniących się znaczeniem, nazywa się częścią mowy.
Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.
(,) Przecinek oznacza najkrótszą przerwę głosu. W pisaniu używa się bez względu nawet na okres, kiedy z kolei wyrażamy kilka jednakowych części mowy […].
Wyraz jest to część mowy, mająca jakieś znaczenie w myśli.
W języku polskim części mowy jest dziesięć: istotnik, słowo, zaimek, przymiotnik, imiesłów, liczebnik, przysłówek, przyimek, spójnik, wykrzyknik. Istotnik (rzeczownik) przymiotnik i liczebnik mogą być nazwane w ogólności imieniem. Piérwsze sześć nazywają się odmiennemi, a ostatnie cztéry nieodmiennemi [...].
P. Z czego składa się mowa ludzka? 0. Mowa ludzka składa się ze zdań, np. To dziecko uczy się dobrze. P. A zdania z czego się składają? 0. Zdania składają się z wyrazów, które inaczej zowiemy częściami mowy, np. To—dziecko—uczy—się—dobrze.[...] Wyrazy składają się z syllab czyli ze zgłosek, np. To, dzie-cko, u-czy, się, do-brze.
Wszystkich części mowy w języku polskim mamy dziesięć.
§ 47. Części mowy. Mowa nasza składa się z wyrazów, dla tego wyrazy nazywają się częściami mowy. Jedne z tych wyrazów w mowie pozostają bez zmiany, w jednej stałej postaci (np. do, pomiędzy, nigdy, iż, ani, i t. d.) i te nazywamy częściami mowy nieodmiennemi; inne zaś pojawiają się w postaci coraz to innej zależnie od ich stosunku i związku z innemi wyrazami [...] (np. dom, domowi, w domu, domem; świat, na świecie; wielki, wielkiego, wielkich; poznaję, poznawał, poznany, poznaj i t. p.) i te otrzymały nazwę części mowy odmiennych.