Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

imię nazwa, część mowy

Język: polski
Geneza: łac. nomen
EJO 1999, s. 395 Definicja współczesna

Nomen (imię). Tradycyjnie (od starożytności) leksem odmieniający się przez przypadki, tj. w językach takich jak łacina czy polski rzeczownik, przymiotnik, zaimek i liczebnik. Na zasadzie analogii pojęcie nomen w językach nie mających kategorii fleksyjnej przypadku lub wykorzystujących ją w inny sposób (dla innych klas wyrazów) odnosi się do leksemów pełniących podobne funkcje semantyczne i syntaktyczne.

Cytaty

IMIĘ [...] gram. imię każdej rzeczy nomen RN (wykl. przednia).

IMIĘ [...] gram. imię każdej rzeczy nomen RN (wykl. przednia).

JIMIĘ figura composita in grammatica nominum Słożone wyobrażenie jimion ut indecens niesłuszny, impotens niemocny R N2 (mp; av. compono,-ere).

NOMINA CIVITATUM. Namen der Städte. Imioná Miast.

Trzeba wiedzieć ogolnie najpierwej co to jest Rodzaj, Liczba, i Spadek w Słowach, bo te trzy własności mają Imiona, Artykuły, Zaimki, i Ucześnistwa.

Imie [...] Jest Słowo, ktorym się każda rzecz nazywa czyli mianuje.

P. Wiele tedy jest Rożnic Szczegolności tych Imion? O. Dwie: Jestotne Imie (le Nom substantif) i Dodane Imie (le Nom adjectif).

Partes Orationis. Części składające mowę. Nomen, Imie. Pronomen, Zaimek. Verbum, Słowo. Participium, Ucześtnik, albo, Imie-słow: iż ma uczestnictwo z słowem i z Imieniem. Adverbium, Przysłowek. Praepositio, Przedimek. Interiectio, wrzeszcz albo wykrzyknik. Conjunctio, spojnik.

Imiona są wielorakie. Nomen substantivum: Imie istotne, krocej: Istotnik, albo Rzeczownik.

Następującé Imiona mają nieforemnie liczbę mnogą a foot noga [...] Jeżeliby zaś Imié było z przedimkiem pewnym, różnica ta tylko zachodzi że w liczbie mnogiéj przedimek się nie dodaje.

Nomen quid est? imię co jest? pars orationis, część mowy, per casus, przez spadki, declinabilis, staczająca się, rem sine tempore significans, rzecz bez czasu znacząca, proprie, właśnie, ut Roma, jako Rzym, Tiberis, Tyber, communiter, pospolicie, ut Urbs, jako Miasto, flumen, rzeka.

Nomen est duplex, imię jest dwojakie, substantivum, ut homo, istotne jako człowiek, adjectivum, ut devotus, przydatne jako nabożny.

[...] Łacińscy gramatycy te trzy części mowy rzeczownik, przymiotnik i liczebnik obejmują pod jedną ogólną názwą jimię, s których piérwszą nazywają nomen substantivum, jimię rzeczowne, drugą nomen adjectivum, jimię przymiotne, trzecią nomen numerale, jimię liczebne, i poniekąd słusznie, gdyż w języku łacińskim, jak w sanskrycie i greczyznie, skłánianie tych trzech części mowy nie różni się pomiędzy sobą [...].