Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

liczba mnoga

Hasło w cytatach: l. m., l. mn., liczba mnogá
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Cz. I. Powierzchność języka. Rozdział IX. O słowie: Kop/1817
  • Cz. I. Powierzchność języka. Rozdział VI. O imieniu: Kop/1817
  • Główne przepisy: Łoś/1918
  • O Składni: Rew/1845
  • Rozdział I. Rozbiór wyrazów w ogólności: Szt/1854
EJO 1999, 337 Definicja współczesna

Liczba. Kategoria gramatyczna, której podstawowa funkcja polega na sygnalizowaniu jednostkowego lub niejednostkowego (wieloelementowego) charakteru desygnatu rzeczownika. We wszystkich jęz. mających kategorię gramatyczną l. jej podstawę stanowi l. mnoga, czyli (łac.) pluralis (wielość desygnatów) i l. pojedyncza - singularis (brak sygnalizacji wielości desygnatów).

Cytaty

Imié znaczącé co, ráz jeden, będzie w liczbie pojedynczéj, znaczącé dwoje będzie w podwójnéj, znaczącéj więcéj będzie w liczbie mnogiéj: té więc będą trzy liczby: pojedynczá, podwójná i mnogá.

Liczby. Wszystko jest stworzoné pod liczbą, miarą i wagą. Myśl téż nasza i mowa, porządek ten zachowuje. Teraz mówimy o liczbie saméj. [...] Widzimy tedy w formach czasowań, osobné zakończénia na liczbę pojedynczą, osobné na podwójną, osobne na mnogą, np. znám, znáwa, známy.

Gdy zaś wiele jest rzeczowników różnego rodzaju i liczby, natenczas jeżeli rzeczowniki są, żywotne ludzkie; wtedy przymiotnik zgadza się z rodzajem przedniejszym. [...]

Jeżeli zaś rzeczowniki nieżywotne lub oznaczające zwierzęta; wtedy przymiotnik zawsze kładzie się w rodzaju żeńskim liczby mnogiej np. rozum i nauka potrzebne.

Imiona zbiorowe oznaczające tytuł, lub godność, mają po sobie słowo w l. m. w rodzaju przedniejszym lub r. n. l. p. np. Księztwo przyjechało; wujostwo przybyło, lub przybyli.

Mamy grammatycznych liczb trzy: pojedynczą, podwójną i mnogą. Piérwsza używa się, kiedy o jednéj rzeczy jest mowa, druga kiedy o dwu, trzecia kiedy o kilku się rozmawia.

W 2 przypadku liczby mnogiej rzeczowników, kończących się na -ja po spółgłosce, piszemy końcówkę -yj,-ij, np. asocjacyj [...].

W 2 przypadku liczby mnogiej rzeczowników, kończących się na -ja po spółgłosce, piszemy końcówkę -yj,-ij, np. asocjacyj [...] dla odróżnienia od 2 przypadku liczby pojedynczej: parafji [...]. Takież y, i przed j, jak w końcówce 2 przyp. l. mn.