Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

liczba mnoga

Język: polski
EJO 1999, 337 Definicja współczesna

Liczba. Kategoria gramatyczna, której podstawowa funkcja polega na sygnalizowaniu jednostkowego lub niejednostkowego (wieloelementowego) charakteru desygnatu rzeczownika. We wszystkich jęz. mających kategorię gramatyczną l. jej podstawę stanowi l. mnoga, czyli (łac.) pluralis (wielość desygnatów) i l. pojedyncza - singularis (brak sygnalizacji wielości desygnatów).

Cytaty

Liczba mnogá czyni się z liczby pojedyńczej dodając głoskę s, np. book książka books książki.

Rzeczowniki liczby mnogiéj nie kończącé się na S, częstokroć w przypadakch wyrażonych dobiérają ie bez odcinka np. the womens favorite. Faworyt niewiast; kończącé się zaś na y w liczbie mnogiéj albo dobierają 'S z odcinkiem, albo y zamieniają na ies np. his Majesties albo his Majesty's revenues dochody J.K. Mci.

Liczba mnoga.

N. Oni.

Ten, ta, to, ma przyp. 1. l. m. w rodz. m. ci.

W tym wzorze w 5tym i 7mym przyp. l m. zachodzi zamiana głosek.

Zawsze, kiedy 2gi przypadek liczby mnog. tym sposobem uformowany, brzmi za twardo, dodaje się e albo ie.

Niektórzy kończą przyp. I. w liczb. mn. na i, np. osi, ale lepiej jest osie.

Liczby są dwie, pojedyncza, np. znam, znasz, zna; i [liczba] mnoga, np. znamy, znacie, znają.

Słowa nieosobiste nie mają więcej jak 3cią osobę l. p. i mnogiej we wszystkich czasach, np. błyskać się, błyska się, błyskało się, będzie się błyskało, albo błyskać się będzie, niech błyska się, błyska­łoby się, błyskający się, błyskanie się.

Liczba mnoga, numerus pluralis.

Pojedynczą liczbę zamiast mnogiej, n. p. skowronek śpiewa, dąb się zieleni, zamiast: skowronki śpiewają, dęby się zielenią.

Nieprędko dopiéro pojmować zaczęto liczbę większą nad dwa, liczbę zbiorową, po grammatycznemu mnogą nazwaną i stosownie do tej potrzeby utworzono następne odmiany.

Liczba mnoga tworzy się poprzez dodanie głoski s do rzeczownika liczby pojedyńczéj.

Liczba mnoga.

[…] Rzeczownik oznaczá albo jednę rzecz, osobę lub jakąkolwiek jistotę, albo dwie, albo więcéj niżli dwie jistoty; stąd téż mámy w skłánianiu trzy liczby gramatyczne, t. j. pojedyńczą, podwójną i mnogą, które się zwykle odróżniają końcówkami przyczepianemi do temátu [...].

[...] Widoczną jest rzeczą, że starosłowiański i polski język do spájaniá słów jednego i tego samego słowa użył dwu spójek, to jest spójki o, odpowiedniéj sanskryckiéj spójce a, w 1éj osobie liczby pojedynczéj i w 3éj osobie liczby mnogiéj, w j innych zaś osobach tegoż samego słowa użył spójki jotowanéj je odpowiedniéj sanskryckiéj spójce ja [...].

Wzór 1, mnoga. licz.

Mia. Narody

Pos. Narodów

Cel. Narodom

Bier. Narodów

Woł. O Narody!

Nar. Narodami

Miej. w Narodach

Imiona zdrobniałe niewiast na zia, sia i t. d. Anusia, Basia, Józia, Jadwisia, Zosia i t. d. w mnogiej liczbie mają na zie, sie np. obie Anusie, obie Józie i t. d.