of grammatical terms online
czas teraźniejszy praesens
Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Członem nienacechowanym w obrębie kategorii czasu jest cz. teraźniejszy (nieprzeszły), oznaczający najczęściej współczesność zdarzenia w stosunku do momentu mówienia lub in. momentu czasowego odniesienia wyznaczonego przez kontekst.
Quotations
Teraźniejszy czás znaczy ákcyą dopiero się dziejącą, jáko to je chante, śpiewam [ʃpiewam].
Le tems présent, czás teraźniejszy.
P. Wiele jest czasow? O. Właściwie mowiąc tylko te trzy są czasy: teraźniejszy, przeszły i przyszły; każda bowiem rzecz albo się teraz dzieje, albo już się stała, albo dopiero będzie. W koniugacyach więcej się Czasow przyda, teraz do zrozumienia Ortografii, ktora następować będzie, można na tym przestać.
P. Co się rozumie przez czas teraźniejszy? O. To, co się dzieje w ten czas, gdy mowiemy, jako: przychodzę, to jest teraz przychodzę.
Sposob skazujący Czas teraźniejszy Mała liczba Ja jestem [...] Wielka liczba [...] Oni, one są.
Gerundia Będąc, bywszy. Uczestnictwa Czas teraźn: będący, będąca, będące. Czas przyszły: mający być, mająca być, mające być.
Przykład czwartej Konjugacyi. P. Ktore słowa należą do czwartej Konjugacyi? O. Te, co mają wtorą osobę sposobu skaz: cza: teraźn: m. l. na ysz, przez y Greckie.
Il y a trois tems proprement dits: Présent. Ego amo, J'aime. Prétérit, ou Passé. Ego amavi, j'amai, et Futur, Ego amabo, j'aimerai.
[...]
Tempora (czasy) właściwie są trzy: praesens, teraźniejszy, v. g. Ego amo, ja kocham, praeteritum, przeszły v. g. Ego amavi, ja kochałem, i futurum przyszły v. g. Ego amabo, ja będę kochał.
Tempora verborum. Czasy słow. Tempus praesens. Czas teraźniejszy. Tempus praeteritum imperfectum. Czas przeszły nie doskonały, czyli nie dokonany. T. praeteritum perfectum. Czas przeszły doskonały.
O UŻYCIU CZASÓW
Używanie czasów bywa różne, w miarę potrzeby, i możemy powiedzieć:
w Czasie Teraźniejszym
Chociaż talent jest darem natury, jednak rozwija go nauka, a ciągła wprawa doskonali.
Czas teraźniejszy okazuje, co się teraz dzieje; np. kocham bliźniego.
Jak czas teraźń. lica niedokon.
Sp. łącz. czasu ter..
Sp. ozn. czasu teraźniej..
Cz. teraź..
Czas teraźniejszy wychodzi wprost ze sposobu rozkazującego, dobiérając trojakie znamiona: a, y, (i, é), [...] e, według trojakiéj odmiany.
[...] Przeto téż formy czasu teraźniejszego tak słów dokonanych, jako téż i jednotliwych, oznaczają czynność dokonaną w przyszłości, czyli jednym słowem czas przyszły dokonany; albowiem chociáż myśl nasza nie jest zdolną pochwycić czynności dokonanéj lub chwilowéj z jéj odbywaniem w dobie obecnéj, zdolną jest jednakże wyobrazić ją sobie jako dokonaną w przyszłości.
Tym niedostatkiem czasu teraźniejszego różnią się słowa dokonane i jednotliwe od słów niedokonanych i częstotliwych, których forma czasu teraźniejszego oznaczá zarazem czynność trwającą w teraźniejszości; np. pise [...]. Wszystkie słowa pojedyńcze czyli niezłożone s przyjimkiem, tak piérwotne, jak pochodne, oprócz wymienionych pod nrem 3im i słów jednotliwych, są słowami niedokonanemi.
Czasowniki mają rozmaite czasy. Tak na prz.: czytam, czytasz, czyta, czytamy, czytacie, czytają — jest czas teraźniejszy; czytałem, czytałeś, czytał, czytaliśmy, czytaliście, czytali jest czas przeszły; przeczytam, przeczytasz, przeczyta, przeczytamy, przeczytacie, przeczytają — jest czas przyszły.