of Grammatical Terms online
czas teraźniejszy praesens
Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Członem nienacechowanym w obrębie kategorii czasu jest cz. teraźniejszy (nieprzeszły), oznaczający najczęściej współczesność zdarzenia w stosunku do momentu mówienia lub in. momentu czasowego odniesienia wyznaczonego przez kontekst.
Quotations
DE TEMPORIBUS O Czásách.
Słowá języká Włoskieg[o] máją dziesięć czásow jáko: Praesens, czás teráźniejszy [...].
Teraźniejszy czás znaczy ákcyą dopiero się dziejącą, jáko to je chante, śpiewam [ʃpiewam].
Le tems présent, czás teraźniejszy.
Il y a trois tems proprement dits: Présent. Ego amo, J'aime. Prétérit, ou Passé. Ego amavi, j'amai, et Futur, Ego amabo, j'aimerai.
[...]
Tempora (czasy) właściwie są trzy: praesens, teraźniejszy, v. g. Ego amo, ja kocham, praeteritum, przeszły v. g. Ego amavi, ja kochałem, i futurum przyszły v. g. Ego amabo, ja będę kochał.
Tempora verborum. Czasy słow. Tempus praesens. Czas teraźniejszy. Tempus praeteritum imperfectum. Czas przeszły nie doskonały, czyli nie dokonany. T. praeteritum perfectum. Czas przeszły doskonały.
Bytność, istnienie oraz działanie istot, przedmiotów i rzeczy zawiera się, po ludzku mówiąc, w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym, i dlatego właściwie są tylko te trzy czasy.
Czasów przedniéjszych mamy trzy: teraźniéjszy, przeszły i przyszły, a z tych niektóre mają jeszcze drobniéjsze podziały.
Czas teraźniejszy oznacza sąd czyli zdanie obecne, przeszły upłynione, przyszły mające nastąpić.
Przy dalszym rozwoju sprawomianu, gdy myśl badawcza ujrzała w stworzenin, nie martwotę zastygłą, ale życie ciągle bieżące, rozwijane szeregiem spraw dokonywających się obecnie, wywoływała następne przemiany dla czasu teraźniejszego w różnych jego zwrotach i posługach, zawsze poczynających się od równobrzmienia z pierwiastkiem, aż do ostatniéj jego głoski, np.: tworzy.
Tryby wyrabiają się w stanach, a są następujące: [...] 6. Czasownik, tryb, w którym piérwiastek przerobiony zostaje na czasy, a tych jak wyżej przytoczono jest cztéry: a, przeszły, b, teraźniejszy, c, przyszły, d, dawny.
P. Ile jest głównych czasów? O. Głównych czasów jest trzy: teraźniejszy, przeszły i przyszły. [...] Słowo jest w czasie teraźniejszym, wtedy, kiedy jego czynność wykonywa się teraz, w tej chwili.
Podstawą form czasu teraźniejszego jest temat czasu teraźniejszego. Występuje on nieraz w postaciach obocznych, różniących się samogłoskami, spógłoskami lub jednymi i drugimi.
Pospolicie ma forma czasu teraźniejszego także i znaczenie czasu teraźniejszego, tzn. nazywa wydarzenie współczesne z chwilą mówienia o nim [...]. Forma czasu teraźniejszego nazywa też wydarzenie współczesne względem innego wydarzenia, rozgrywającego się w teraźniejszości, przeszłości lub przyszłości [...]. Równie częste jest znaczenie czasu przyszłego, jeśli formę czasu teraźniejszego utworzono od czasownika postaci dokonanej [...]. Formy czasu teraźniejszego mają niekiedy znaczenie czasu przeszłego; dzieje się to w żywych opowiadaniach, gdzie forma czasu teraźniejszego zbliża wydarzenia do czytelnika, pobudza jego wyobraźnię, sprzyja dramatyczności przedstawienia. [...] Rzadko miewa forma czasu teraźniejszego czasownika postaci niedokonanej znaczenie przyszłości [...] Są wreszcie wypadki, że forma czasu teraźniejszego odnosi się do czasu nieokreślonego, ponieważ fakt przez nią wymieniony dzieje się teraz, dział się w przeszłości, dziać się będzie w przyszłości. Takie znaczenia ma forma czasu teraźniejszego w przysłowiach, sentencjach, twierdzeniach, prawach, prawdach, prawidłach, opisach, formułach naukowych.