Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czas przyszły futurum

Język: polski
EJP 1991, 39-40 Definicja współczesna

Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Cz. przyszły [oznacza] akcję mającą się zdarzyć w przyszłości; formy cz. przyszłego często ponadto sygnalizują postawy modalne (por. np. użycie czasu przyszłego w funkcji trybu rozkazującego: Pójdziesz tam natychmiast!).

Cytaty

Item w przyszłym czásie, pierwsze i trzecie osoby máłej liczby [...] ákcentem się náznáczáją.

Słowá języká Włoskiego máją dziesięć czásów jáko: [...] Futurum przyszły.

Te słowá ktore w przyszłym pokázującego skraczáją się, skraczáją sie tákże w przeszłym niedoskonáłym wtorym czásie sposobu przyłącájącego, jáko to Havrò miásto haverò Będę miał.

Czás znaczy kiedy się rzecz dzieje. Słowá trzy czásy mają, ktore są, teraźniejszy, przeszły, i przyszły.

Le futur. Czás przyszły. [...] J'aurai, Ja będę miał, miałá.

Futur. Przyszły czás.

Pod względem czasu słowa wyrażają teraźniéjszość, przeszłość i przyszłość, ponieważ wszelkie działanie, wszelki byt, albo są teraz, albo były w przeszłym czasie, albo będą w czasie przyszłym. Dlatego też słowo ma czas teraźniéjszy, przeszły i przyszły; np. czytam, czytałem, będę czytał [...].

Nie wszystkie słowa polskie wyrażają te sześć zmian w czasie teraźniéjszym, bo nie wszystkie wyrażają działania jednokrotne, częstokrotne, dokonane i często dokonane. Działania z natury swojéj tylko dokonane, nie mogą się wyrażać przez słowa jednokrotne i częstokrotne; np. minąć (kogo), jak podobnie działania, które z natury swojéj są zawsze tylko powtarzane, albo oznaczają działanie ciągłe, nie mogą się wyrażać przez słowa jednokrotne; np. mięszać. Ale można powiedzieć zmięszać, kiedy chcę wyrazić działanie dokonane, które się powtarza. Uwaga ta stosuje się także do czasów przeszłego i przyszłego.

Czasów głównych jest trzy [...]. 3. Przyszły, który mówi o czynności mającéj się dopiero odbywać.

Czas (tempus) forma czasownika, wyrażająca stosunek chwili czynności do chwili mówienia lub do chwili innej czynności. Ze względu na stosunek czynności do chwili mówienia rozróżniamy czas: ★teraźniejszy (praesens); ★przeszły (praeteritum): [...] ★przyszły (futurum).

Forma czasu przyszłego jest złożona z formy osobowej będę, będziesz, będzie, będziemy, będziecie, będą oraz z formy dawnego imiesłowu przeszłego [...] lub z formy bezokolicznika. Wszystkie te trzy sposoby wyrażania czasu przyszłego są na równi używane i jednakowo poprawne.

Forma czasu przyszłego ma też znaczenie czasu przyszłego, tzn. nazywa wydarzenie późniejsze niż chwila mówienia o nim [...]. Czasem nazywa ona wydarzenie następujące po innym wydarzeniu rozgrywającym się w teraźniejszośći, przeszłości lub przyszłości, a wskazanego w drugim zdaniu tego samego zdania złożonego [...] Czynność, o której mówi forma czasu przyszłego, jest wyrażona jako trwająca, nie skończona w przyszłości.