terminów gramatycznych online
czas przyszły futurum
Język: polski
Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Cz. przyszły [oznacza] akcję mającą się zdarzyć w przyszłości; formy cz. przyszłego często ponadto sygnalizują postawy modalne (por. np. użycie czasu przyszłego w funkcji trybu rozkazującego: Pójdziesz tam natychmiast!).
Cytaty
A przyszły czás tegoż to obyczáju w i w syllábę kończystą, jáko miłuję będę miłował, jestem miłow[an].
Et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor.
Pierwsze próby stworzenia ojczystej terminologii zawierały Regulae grammaticales, regimina et constructiones z 1542 r. i wydanie A. Donata z r. 1583.
Terminologia Reguł [...].
Coniugatio — (s)przężenie: verbum activum — sprawiące, sprawujące, modus indicativus — naznaczenie, obyczaj ukazujący, skazujący, coniunctivus — słączający, imperativus — rozkazujący, infinitivus — niez(a)graniczony, participium — uczesnik, tempus praesens — czas niniejszy, praeteritum — przeszły, futurum — przyszły, persona — osoba, persona.
Praktyczny rezultat tego powoływania się na mistrza stanowi u Dobrackiego obok posługiwania się nowożytnymi terminami także ich słownik niemiecko-łacińsko-polski, zawarty w jednej edycji drugiego wydania jego gramatyki.
Terminologia [...].
Coniugatio — sprzężenie [...]; participium — uczestnik, significatio — znaczenie, tempus praesens — czas przytomny, praeteritum — przeszły, plusquamperfectum — cale, zupełnie (s. 238) przeszły, futurum — przyszły; persona — osoba, verbum personale — osobiste, personalne.
Zupełnie inaczej wygląda ona w gramatyce włoszczyzny A. Styli [...].
Coniugatio — złączanie [...]; participium — uczęstnictwo, tempus praesens — czas teraźniejszy, praeteritum — przeszły, plusquamperfectum — więcej niż, barzo (s. 90) doskonały, futurum — przyszły, persona prima — osoba (s. 20), persona pierwsza (s. 20), secunda — wtóra (s. 216—217), tertia — trzecia (s. 20), verbum personale — osobiste (s. 216).
Nie spełniała tych postulatów nie w tym zresztą celu wydana gramatyka F. Menińskiego. Zrealizował je dopiero F. D. Duchênebillot.
Terminologia [...].
Coniugatio — koniugacyja [...]; participium — uczestnictwo; tempus praesens — czas teraźniejszy, praeteritum — przeszły, plusquamperfectum — więcej, barziej (s. 73) niż doskonały, futurum — przyszły, persona prima — persona, osoba pierwsza, secunda— druga, tertia — trzecia.
Przeprowadzona jej krytyka w stosunku do Duchênebillota budzi ciekawość, jak wyglądała ona u samego Malickiego, bo każe się spodziewać u niego i pod tym względem szeregu zmian.
Terminologia. Litera vocalis — wokala [...].
Coniugatio — koniugacyja [...], participium — uczęstnictwo, significatio — znaczenie, tempus praesens — czas teraźniejszy, obecny, niniejszy, praeteritum — przeszły, plusquamperfectum — więcej niż doskonały, dawno przeszły, futurum — przyszły, futur.
Przytoczone argumenty przeciw rodzimej terminologii nie na wiele się jednak zdały. Znaleźć ją można i w gramatyce łaciny F. Fookowitza [...].
Coniugatio — koniugacyja: genus activum — aktywum, passivum — passywum (s. 220); participium — partycypium (s. 150), tempus praesens — czas teraźniejszy, praeteritum — przeszły, futurum — przyszły, persona — osoba.
Z języków nowożytnych wiek Oświecenia przynosi znaczne zainteresowanie językiem niemieckim, stąd zaczynają się pojawiać liczne przeróbki gramatyki J.K. Gottscheda [1766]. Już najstarsza z nich posiada nawet słownik terminologii rodzimej [...].
Coniugatio — koniugacyja [...], participium — uczęstnik, uczęstnictwo, tempus praesens — czas teraźniejszy, praeteritum — przeszły, plusquamperfectum — więcej niż doskonały, futurum — przyszły, persona — osoba, verbum personale — osobiste.
Daleko więcej rodzimego słownictwa gramatycznego zawierał z natury rzeczy przeznaczony dla Szkoły Rycerskiej podręcznik W. Szylarskiego [...].
Coniugatio — koniugacyja [...]; participium — uczestnictwo, tempus praesens — czas teraźniejszy, praeteritum — przeszły, futurum — przyszły, persona prima — osoba pierwsza, secunda — druga, tertia — trzecia, verbum personale — osobiste.
Najlepsze jednak świadectwo spopularyzowania się już rodzimej terminologii gramatycznej, i to po szkołach, daje konsekwentnie ją stosująca gramatyka francuszczyzny S. Nałęcz-Moszczeńskiego [...].
Coniugatio — sposobienie [...], participium — uczestnictwo, ucześnictwo, tempus praesens — czas teraźniejszy, przytomny (s. 79), praeteritum — przeszły, plusquamperfectum — (już) dawno przeszły, więcej jak doskonale przeszły, więcej jak, niż doskonały, futurum — przyszły, persona prima — osoba pierwsza, secunda — druga, tertia — trzecia, verbum personale — osobiste (s. 202).
Dla rosyjskiego napisał go [podręcznik] M. Lubowicz [...] .
Coniugatio — sprzężenie [...], participium — uczesnictwo, tempus praesens — czas teraźniejszy, praeteritum — przeszły, plusquamperfectum — dawno przeszły, futurum — przyszły, persona prima — osoba pierwsza, secunda — druga, tertia — trzecia, verbum personale — osobiste.
Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].
Coniugatio — czasowanie [...], tempus praesens — czas teraźniejszy, praeteritum — przeszły, plusquamperfectum — zaprzeszły, futurum — przyszły, persona prima — osoba pierwsza, secunda — druga, tertia — trzecia, verbum personale — osobiste.