Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czas przyszły futurum

Język: polski
EJP 1991, 39-40 Definicja współczesna

Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Cz. przyszły [oznacza] akcję mającą się zdarzyć w przyszłości; formy cz. przyszłego często ponadto sygnalizują postawy modalne (por. np. użycie czasu przyszłego w funkcji trybu rozkazującego: Pójdziesz tam natychmiast!).

Cytaty

A przyszły czás tegoż to obyczáju w i w syllábę kończystą, jáko miłuję będę miłował, jestem miłow[an].

Et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor.

Czás znaczy kiedy się rzecz dzieje. Słowá trzy czásy mają, ktore są, teraźniejszy, przeszły, i przyszły.

Le futur. Czás przyszły. [...] J'aurai, Ja będę miał, miałá.

Futur. Przyszły czás.

Czas Przyszły. Futur [...]. Je serai. ja będę.

P. Wiele jest Czasow? O. Jest ich tylko trzy właściwie, le présent, teraźniejszy; le passé, przeszły; et l'avenir, przyszły; dla tego te Czasy nazywać będziemy trois temps naturels, trzy właściwe czasy. P. Zda mi się, że się więcej czasow znajduje w Sposobieniach Czynosłow? O. To prawda, wyliczyliśmy ich jedenaście [...]. Ale te wszystkie Czasy należą do jednego ze trzech właściwych Czasow [...]. P. Ktore są trzy Właściwe Czasy Czynosłow? O. Są te: Teraźniejszy (Présent), Przeszły Nieoznaczony (Prétérit Indéfini), i Przyszły (Futur).

Czas Przyszły znaczy po prostu rzecz ktora się ma stać w czasie ktory jeszcze nie przyszedł; jako gdy mowię: j'aurai de l'argent.

Przedniejsze czasy są: teraźniejszy, przeszły i przyszły.

Czas przyszły wyraża, że byt, stan i czynność podmiotu mają jeszcze zajść w przyszłości, to jest po chwili, w któréj się o nich mówi […].

Ze słów bez wyjątku wszystkich, w czasach teraźniejszych i przeszłych z trzeciej mnogiej, tworzą się pojedyńczo mnogie jmiesłowy, a w przyszłych czasach nie mamy jmiesłowu, z wyjątkiem jednak dwóch słów posiłkowych; Będę i Mam być.

Co do pochodzenia słów będę, bądź, bydź, tak rzeczywiście jest, jeżeli to słowo odnosi się tylko do jednego czasu przyszłego, bydź bądź będę będziemy; a jeżeli do jinnych częstotliwych odnosi się czasów, np. bywać, być, bycie, bytność, to przez jedną wypada pisać.

Czas Tempus. Orzekając, najlepiéj opuszczać wyraz czas, więc zatem zamiast czas teraźniejszy mówić Teraźniejszy, Teraźniejszość i t. d. [Ter. Przech. Przesz. Przysz. Zaprzesz.].