terminów gramatycznych online
czas przeszły praeteritum, nie tylko lm.
Geneza: łac. tempus praeteritum
Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Cz. przeszły oznacza akcję uprzednią w stosunku do momentu mówienia.
Cytaty
Przez Sposob Roskazujący, wyraża się roskaz, rada lub proźba, jako: unikaj złego, czyń dobrze, strzeż się tego, pamiętaj o mnie. Dla tego ten Sposob ani pierwszej osoby, ani czasu przeszłego nie ma; bo jako sam sobie nie może roskazywać, tak też ani komu tych rzeczy, ktore się już stały.
W czasach przeszłych pierwsze zakończenie służy rodzajowi męskiemu, drugie niewieściemu, trzecie trzeciemu: w wielkiej zaś liczbie pierwsze męskiemu, drugie obojgu innym.
O UŻYCIU CZASÓW
Używanie czasów bywa różne, w miarę potrzeby, i możemy powiedzieć: [...]
w Czasie Przeszłym
Chociaż talent był darem natury, jednak nauka go rozwijała, a ciągła wprawa doskonaliła.
Z pomiędzy trzech czasów trybu oznajmującego (изъявительное наклонение), teraźniejszy (настоящее время) wyraża, co się dzieje w chwili mówienia; przeszły (прошедшее), co tę chwilę poprzedziło, a przyszły (будущее) oznacza, co po niéj ma nastąpić.
I tak czasy przeszłe słów, kończące się w licz. poj. na ał a w mnogiéj na eli, wskazują, że tryb bezokoliczny tychże słów pisze się przez éć nie zaś ić lub yć.
Czasów przedniéjszych mamy trzy: teraźniéjszy, przeszły i przyszły, a z tych niektóre mają jeszcze drobniéjsze podziały.
Stosownie do tego, w jakim czasie odbywa się czynność wyrażona słowem, rozróżniamy odpowiednie formy czasowe, a mianowicie w dzisiejszej polszczyźnie mamy: czas teraźniejszy, przeszły, zaprzeszły (o ile czynność odbyła się przed inną przeszłą) i czas przyszły.
Strona czynna. Tryb orzekający. Czas teraźniejszy: [...] Czas przeszły 1 pisałe -am -om, 2 pisał -aś -oś [...]
Formy czasu przeszłego uwzględniają nie tylko osobę i liczbę, ale nadto (inaczej niż formy czasu teraźniejszego) także rodzaj rzeczownika stanowiącego podmiot: w liczbie pojedynczej męski, żeński i nijaki, w liczbie mnogiej męskoosobowy i rzeczowy.
Dzisiejsza forma czasu przeszłego rozpatrywana ze stanowiska historycznego jest tedy wyrazem złożonym, którego pierwszy człon stanowi imiesłów przeszły, a drugi osobowa forma słowa posiłkowego.
Forma czasu przeszłego ma też znaczenie czasu przeszłego, tzn. nazywa wydarzenie wcześniejsze niż chwila mówienia o nim [...]. Czasem nazywa ona wydarzenie wcześniejsze względem innego wydarzenia rozgrywającego się w teraźniejszości, przeszłości lub przyszłości, a wskazanego w drugim zdaniu tego samego zdania złożonego [...] Czynność (stan) w formie czasu przeszłego jest wyrażona: a) albo jako trwajaca w przeszłości, bez znaczenia, że się skończyła [...] b) albo jako skończona w przeszłości.