terminów gramatycznych online
augment
Geneza: niem. Augment (< łac. augmentum) z łac. augmentum 'przyrost'
- Etymologia: Mał/1879
- Pierwiastki i przedniki: SkorM/1828
- Słowo (Verbum): SkorM/1828
Augment. W językoznawstwie ie. prefiks, który w wielu jęz. ie., np. w sanskr., grec., służył do tworzeniu form czasu przeszłego, por. np. sanskr. imperf. a-da-dā-t (z reduplikacją rdzenia 'dawał’ [...]. Z pochodzenia a. był najprawdopodobniej przysłówkiem wyrażającym przeszłość (typu pol. przedtem, dawno).
Cytaty
Prawidło 388. O formowaniu się ostatnich sześciu Czasów. Wielo-foremne, Augment-praeteritum.
[...] przyrostki w czasowaniu Słów, nie przedstawiają się w bezpośrednim lub pośrednim związku z jednym ze dwóch Augment praeteritiów, (przez co Praeter: znaczenie Trybu rozkazującego otrzymują), w takowym wypadku Augment ten odpada [...].
Po upływie kilku wieków przeszedł ten pierwotny ustrój konjugacyjny, jak już wyżéj naznaczyłem, w stadyum nieskończenie więcéj urozmaiconego czasowania za pomocą wstawki i t zw. augmentu. Tak wstawka, jak też i augment miały wprawdzie czasu swego zgoła inne znaczenie.
Posługiwać się zaczęto nie już dwoma, jak dotychczas, lecz trzema żywiołami: pierwiastkiem (względnie tematem), końcówką i - WSTAWKĄ czyli augmentem.
§. 440. Formy, które miały znaczyć czas przeszły, przybierały owę wstawkę — i w tym także razie zawsze akcentowaną — z przodu: nazywa się ona w tém położeniu AUGMENTEM np.ἄ-φευγμι, ἄ-φυγμι.
Z jednej strony samogłoski do składu tych form wchodzące, a pomiędzy nimi głównie augment i wstawka, wątlały we wszystkich tutaj porównywanych językach (oprócz sanskrytu) i spadały z tokiem czasu na coraz niszy swój stopień.
§. 473. Teraz kilka słów jeszcze o augmencie, a raczej o jego na pozór braku w tych aorystach słowiańskich. [...] w greckiej formie rzucono á, oderwane od aorystu sowa posiłkowego, na początek całego tego złożonego wyrazu — w naszej przeciwnie albo wstawiano ten augment w środek, t. j. dosuwano tu do danego tematu aoryst ten posiłkowy łącznie z swoim augmentem — albo też całkiem usuwano ów augment.