terminów gramatycznych online
kreska diakryt
Geneza: od krysić, kresić 'robić kreski, linie'
Cytaty
Ortografia uczy litery dobrze wymawiać, i bez błędow z kreskami i innemi znakami pisać.
Po czwarte kreska przekreślająca z ukosa literę l u gòry, jako (ł).
Znaki Ortograficzne są pewne krèski lub kropki, ktore się, nie już nad literami, jak akcenta, lecz między słowami, lub przy zawartym jakim sensie kładą.
Teraz używają jednej tylko kreski nad Samobrzmiącemi, dla wytchnięcia różnego uderzenia, w rzeczeniach różnego znaczenia, a jednego wymawiania, i podkówki nad Й. dla objawienia krótkości.
Nadwierszowanych znakow dwa w używaniu. 1.) Kreska dla pokazania różnej mocy w podobnych rzeczeniach: потóмъ, potym, i пóтóмъ, potem [...] 2.) Podkówka nad Й.
Na odznaczenie spółgłosek pochodnych używamy trzech znamion: krotły z, kropki · i kréski (´), np. dz, ż, ń.
[...] Tutáj widzimy, że Mroziński nie bez słusznego powodu potępiá dwojaki sposób, w jaki oznaczámy jedno i to samo brzmienie ń już za pomocą kréski, już za pomocą postaci i. Aby téj niedogodności zaradzić, nie ma jinnego środka, jak tylko przyjąć jednolitą postać na oznaczenie zmiękczonego n, bez kréski; boć skoro przyjmiemy takową postać, np. n, wtedy nie będzie nám potrzeba ani kréski nad n, ani samogłoski i jako znaku miękczeniá poprzedzającéj spółgłoski przed samogłoską, tj. napiszemy: kon, kona [...].
Między samogłoskami wyróżniamy: 1) czyste (otwarte): a, e, i, o, y; 2) nosowe: ą, ę; 3) ściśnione (oznaczane u góry kreską): ó, e.
Gdy spółgłoska miękka stoi na końcu wyrazu lub przed spółgłoską, piszemy wtedy znak pojedyńczy, służący dla spółgłoski twardej, dodając nad nim kreskę (postać, ćma, zaćmić, łódź, kładźcie, wieś, jaśnieć, groźba, sień, pański it. p.).
Tylko spółgłoski wargowe p, b, f, w, m, na końcu form rozkaźnika w dzisiejszym wymawianiu dawniejszą miękkość utraciły; [...] stąd też pisownia ze znakiem miękczenia (kreską) nad temi spółgłoskami nie odpowiada dzisiejszemu wymawianiu.