terminów gramatycznych online
mazurzenie
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Głosownia: Mał/1879
- Głosownia (Fonetyka): Kr/1917
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Słowniczek: Gaert/1927
Mazurzenie (zwane też dawniej mazurowaniem, sakaniem, cakamem) - jedna z najważniejszych i najbardziej wyrazistych cech większości dialektów pol. - jest to zastępowanie w wymowie spółgłosek dziąsłowych szumiących š ž č ǯ przez zębowe syczące s z c ʒ.
Cytaty
Jest w starosłow. cały poczet czasowników jak wycati uczyć się, klicati krzyczeć [...] itd. w których to słowach, pod wpływem dwugłoski ia z k i z g wytworzone c i z (dz) ostały się przed powodzią owych substytutów późniejszych — a dla naszego ucha zakrawa to na mazurzenie, tak iż wymawialibyśmy te słowa: wyczati, kliczati [...].
Mazurzenie.
§ 157. Te dźwięki języka literackiego, które oznaczamy literami sz, ż, cz, dż brzmią w ten sam sposób w narzeczach: kaszubskim, borowiecko-krajniackim, kujawskim, wielkopolskim, chełmińsko-dobrzyńskim a także na Górnym Śląsku ; wszędzie zaś indziej: na całym Mazowszu, Podlasiu i w całej Małopolsce lud nie odróżnia w wymowie tych dźwięków od dźwięków, oznaczanych literami s, z, c, dz, czyli, jak się zwykle mówi, mazurzy, np. zyto, syja, cepiec, jezdzę.
Między Wisłokiem a Sanem musiała ona być dość dawna i silna, skoro prócz utraty mazurzenia polszczyzna została tu wyraźnie małopolska, wszędzie z zachowaniem å.
Chociaż sięga daleko poza Mazowsze, to jednak utarty termin »mazurzenie« może pozostać [...].
Wielka odporność języka kulturalnego na t. zw. mazurzenie mimo ogromnego obszaru, na którym język ludowy ma tę właściwość, objaśnia się chyba nie tylko genezą literackiego języka, ale także silnym wpływem przyzwyczajeń fonetycznych, działających od wschodu: wpływ i napływ szlachty z ruskich dzielnic zaostrzył przeciwieństwo między»chłopskim«a»pańskim«językiem.
Mazurzenie: wymowa ž, š, č, ǯ jak z, s, c, ʒ.