zgłoska końcowa

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Sier/1838
• SWil/1861
• Uchw.AU/1891
• Król/1907
• Kr/1917
• Łoś/1918
• Kon/1920
• Rozw/1923
• Łoś II/1925
• Łoś III/1927

Uwagi nad zgłoskami końcowemi ski, stwo.

Nie należy mówić ani pisać: widziemy, czyniemy, palemy, słyszemy, ale widzimy, czynimy, palimy, słyszymy; bo te wyrazy formują się od widzi, czyni, pali, słyszy, przez przydanie końcowéj zgłoski my.

Końcowy, a, e, p. 1) od końca, tyczący się końca, położony na końcu. Końcowa uwaga. Końcowa zgłoska, ob. Końcówka.

W wyrazach kończących się na -ia, -ya, nie oddzielać końcowego a od i lub y, ale całą zgłoskę końcową (jako jednozgłoskową) przenosić w razie potrzeby na linią następną. N. p. Ma-rya, ale nie Mary-a, Ku-ryer, ale nie Kury-er, li-nia nie lini-a i t. d.

W zgłoskach końcowych przed m, n, ń, p, t, s, ś; dom [...] noś itp.

W przyrostkach wyrazów przeważnie obcych, zatym przedewszystkim (ale nie wyłącznie) w ich zgłoskach końcowych, pisać j, np. Arabja, Serbja [...].

W przyrostkach wyrazów przeważnie obcych, zatym przedewszystkim (ale nie wyłącznie) w ich zgłoskach końcowych, pisać j, np. Arabja, Serbja [...].

Słowem jeżeli weźmiemy pod uwagę proces historycznej zmiany wymawiania [...] możemy w nim rozróżnić następujące stadja poza ścisłem naśladownictwem wymawiania obcego: ra-ci-a, ma-ni-a; pierwszy stopień spolszczenia: racyja, manija; drugi stopień spolszczenia racja, manja; trzeci stopień spolszczenia zwłaszcza w środkowych zgłoskach, rzadziej w końcowych po pewnych spółgłoskach: akademia (t.j. akadeṁa), gubernia (t.j. guberńa).

Adjutant, amonjak, Benjamin, fryzjer, gimnazjum, gimnazjalny, grubjan, grubjanin, grubjański, konjak, kurjer, legjon, legjonista, [...] i t. p.

W wyrazach obcych (przyswojonych) piszemy j po spółgłosce w zgłoskach końcowych i środkowych.

Stare oksytona t. j. mające przycisk w formie rzeczownikowej na zgłosce końcowej (a nie tylko tam, gdzie przycisk został posunięty według prawa de Saussure’a, jak w n. sg. f. itd.) cofają przycisk w formie złożonej na zgłoskę rdzenną.

§ 97. Suf. złożony -'anin z -janinъ lub -ěninъ; w p. musiało nastąpić wyrównanie, gdyż oczekiwalibyśmy -'anin z -janinъ i -'enin z -ěninъ, ale do wyrównania przyczyniły się [...] okoliczności: 1) występowanie tego suf. bez -in w liczbie pojedynczej np. krakowian (gdzie a < ě przed przedniojęzykową twardą). Obie te formy miały końcową zgłoskę taką samą, jak odpowiednie formacje z dawnego -janъ np. mieszczan 1406 Hube Zb. 85; [...].

Ac. sg.

§ 357. Prasł. mę, tę, sę, polskie mię, cię, się lub mie, cie, sie. Zdawałoby się, że stosunek tych form jest jasny; w formach na e końcowa samogłoska utraciła nosowość, co zachodzi powszechnie teraz w końcowych zgłoskach. Tymczasem formy na e ukazują się w czasach, kiedy w ogólności utrata charakteru nosowego samogłosek, o ile można wnosić z zabytków, nie zachodziła.