Historical dictionary
of grammatical terms online

liczba

Language: polski
EJO 1999, 337 Contemporary definition

Liczba. Kategoria gramatyczna, której podstawowa funkcja polega na sygnalizowaniu jednostkowego lub niejednostkowego (wieloelementowego) charakteru desygnatu rzeczownika. We wszystkich jęz. mających kategorię gramatyczną l. jej podstawę stanowi l. mnoga, czyli (łac.) pluralis (wielość desygnatów) i l. pojedyncza - singularis (brak sygnalizacji wielości desygnatów).

Quotations

Imieniu wiele przypadáją? Sześć. Ktore? Jákość, Przyrownánie, Rodzaj, Liczbá, Wyobráżenie, Spadek. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, Comparatio, Genus, Numerus, Figura, Casus.

Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magister. Pluralis ut hi magistri.

Liczby imion wiele są? Dwie. Ktore? Jedná/ jáko ten mistrz. Wielka/ jáko ci mistrzowie.

Numeri verborum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut ego, Plurális ut legimus.

Liczby słow wiele są? Dwie. Ktore? Jedná/ jáko czytam/ Wielka jáko czytamy.

Trzeba wiedzieć ogólnie najpierwej co to jest Rodzaj, Liczba, i Spadek w Słowach, bo te trzy własności mają Imiona, Artykuły, Zaimki, i Ucześnistwa.

P. Co to jest słow Liczba, albo w słowach? (le Nombre) O. Jest sposob ktorym wymawiamy, albo jednę rzecz, albo wiele rzeczy razem. P. Wieloraka jest ta słow-Liczba? O. Dwojaka: Mała Liczba: (le Singulier) i Wielka Liczba (le pluriel), tamtej zażywamy, kiedy mowa o jednej tylko rzeczy; a tej kiedy mowa jest o wielu rzeczach.

Numerus, Liczba, à ta dwojaka. Numerus singularis, Liczba pojedyncza. Pluralis mnoga.

Mało jest na świecie rzeczy, np. słońce, księżyc, których by więcéj nad jednę nie było; wiele zaś takich znajduje się, których jest mnogo, a przecię jedno tylko mają imie, np. kwiat, gwiazda, matka. Jednoż więc imie z małą odmianą znaczy już rzecz jednę, już mnogą liczbę tychże rzeczy. Odmiana taka zowie się liczbowaniem, czyli odmianą przez liczby, których jest trzy: pojedyńcza, mówiąc o jednej rzeczy, np. córka; podwójna, mówiąc o dwóch, np. dwie córce; mnoga, mówiąc o wielu, np. córki.

Liczb jest dwie, pojedyńcza na oznaczenie jednéj tylko osoby lub rzeczy, i mnoga, która mówi o dwóch albo więcéj osobach lub rzeczach.

Wyrazy, które powiadają, jakiem co jest, nazywamy przymiotnikami, na prz .: wysoki, niski, tłusty, chudy, drogi, tani, piękna, brzydka, czarne, białe i t. d. Przymiotniki też mają trzy rodzaje i dwie liczby.