Historical dictionary
of grammatical terms online

liczba

Language: polski
EJO 1999, 337 Contemporary definition

Liczba. Kategoria gramatyczna, której podstawowa funkcja polega na sygnalizowaniu jednostkowego lub niejednostkowego (wieloelementowego) charakteru desygnatu rzeczownika. We wszystkich jęz. mających kategorię gramatyczną l. jej podstawę stanowi l. mnoga, czyli (łac.) pluralis (wielość desygnatów) i l. pojedyncza - singularis (brak sygnalizacji wielości desygnatów).

Quotations

LICZBA[...] Liczba numerus RN (wykl. przednia).

LIDŻBA [...] Słowo co znamionuje lidżbę numerale nomen i. verbum R x3 (mp).

SŁOWO ‘wyraz, mowa; także gram.: czasownik’ (łącznie ok. 40 razy) [...] numerus pluralis wielga liczba ut magistri, numerale nomen aut verbum Słowo co znam<io>nuje liczbę RN (k. tyt.).

Gdy jedná z tych pártykuł, álbo cząstek mi, ti, ci, ui, fi, lo, la, gli, li, le, ne, po wtorej personie ktorychkolwiek temporum, i liczby się kłáść będzie, tedy záwsze ostátna syllábá krotko wymawiána bywa, jáko Parligli, mow mu [...].

Tákże máją [=Włosi] duos numeros, to jest dwie liczbie Singularem, ktory jednę osobę lub rzecz wyraża, Pluralem záś ktory wiele osob lub rzeczy określa i znáczy.

Adverbium przysłowie jest ktore przymiot licby, czásu, miejscá okoliczność i sposob przypomniánej rzeczy określa i opowiáda.

W ártykule te są osobliwsze przymioty: rodzaj, spadek, i liczbá.

Liczbá u Fráncuzów dwojáka [...]. Máła álbo pojedynkowa, to jest, gdy o jednym tylko mowá, zowią Singulier; wielka záś to jest gdy o wielu mowá, zowią Pluriel.

Nomen quot habet accidentia? imię wiele ma przymiotow? sex, sześć: figuram, wyobrażenie, speciem, kształt, genus, rodzaj, declinationem, staczanie, numerum, liczbę, casum, spadek.

Numeri nominum sunt duo, liczby imion są dwie, singularis, jedna albo mała, ut hic Dominus, jako ten Pan, pluralis, wielka, ut hi Domini, jako ci Panowie.

Gdzieby ani pierwiastek, ani pochodne jednegoż rodu nie usuwały wątpliwości, tam ją usunie którakolwiek z odmian grammatycznych, które są: przez rodzaje, liczby, przypadki, osoby, czasy i tryby.

Liczb jest dwie, pojedyńcza na oznaczenie jednéj tylko osoby lub rzeczy, i mnoga, która mówi o dwóch albo więcéj osobach lub rzeczach.

P. Ileż mamy liczb gramatycznych? O. Licz[b] gramatycznych jest dwie: pojedyńcza i mnoga.

Przymiotnik odmienia się przez: rodzaje, liczby, przypadki, stopnie i formy.

§ 51. Rodzaj, liczba, przypadek. Dzisiejsza polszczyzna, jak wiadomo, rozróżnia w deklinacji trzy rodzaje [...], dwie liczby: pojedyńczą i mnogą.