terminów gramatycznych online
osoba gramatyczna
Geneza: łac. persona 'osoba'
Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. Funkcja aktualizacyjna kategorii osoby polega na wskazaniu uczestnika zdarzenia będącego przedmiotem danego zdania poprzez jego identyfikację z jednym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.
Cytaty
Verbum názywa się słowo lub część mowy, ktora przez czasy i osoby staczána bywa, znácząc co czynić abo przyjmowáć.
Słowo [...] Osobiste po Fr. Personnel, zowie sie to, ktoré ma trzy osoby.
Osób przyrodzęnié uformowáło trzy [...]. Piérwszą zowie káżdy sam siebie, náp. robię, robięmy [...]. Drugą osobę zowięmy ty i wy. Trzecią, ón i óni [...] óna óné.
O Istocie, wielości, i Osobach Zaimkow.
Osob, ktore sie Zaimkami wyrażają, jest trzy: Pierwsza ktora mowi, a ta się wyraża Zaimkiem Ja, my. Druga, do ktorej sie mowi, à ta się wyraża Zaimkiem ty, wy. Trzecia o ktorej się mowi, a ta się wyraża Zaimkiem On, oni; i innemi tak Zaimkami, jako imionami.
Do tej części mowy, ktora się nazywa Verbum, należą wszystkie słowa, co się odmieniają przez sposoby, czasy i Osoby, czyli jak z Łacińskiego mowiemy, ktore się koniugują, to jest ktorym się mogą dodawać Zaimki: Ja, ty, on; my, wy, oni; tak np. ja chwalę [...] oni chwalą.
Gdy mówimy o jakiejś czynności, mówimy zarazem o osobie lub rzeczy, która ją wykonywa, albo w liczbie mnogiej o osobach lub rzeczach, które ją wykonywają. Ponieważ mamy trzy osoby (ja, ty, on) i dwie liczby (liczbę pojed. i mnogą), rozróżniamy zatem w odmianie czasownika trzy osoby i dwie liczby.
Przez składnię zgody rozumiemy zasady, wedle których części zdania mniej ważne stosują [jest: stusują] się do ważniejszych (w rodzaju i osobie, liczbie i przypadku) np. Historja jest mistrzynią życia. (nie mistrzem!) Poczcziwi chłopi (forma osobowa) poczciwe chłopy (rzeczowa) i td.