terminów gramatycznych online
osoba gramatyczna
Język: polski
Geneza: łac. persona 'osoba'
- Budowa wyrazów: Łoś II/1925
- Znaczenie i życie wyrazów: Łoś II/1925
Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. Funkcja aktualizacyjna kategorii osoby polega na wskazaniu uczestnika zdarzenia będącego przedmiotem danego zdania poprzez jego identyfikację z jednym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.
Cytaty
Odpowiednio do formy pierwszego członu wyrazy złożone dzielą się na dwie główne gromady: do pierwszej zaliczamy te, w których pierwszej części mamy formację imienną (zaimkową) lub czasownikową [...]; jeżeli zaś pierwszy człon jest jakąś określoną formą fleksyjną (np. przypadek imienny, osoba czasownika), połączenie takie nazywamy zrostem.
Otóż stronę, tryb, czas i osobę nazywamy zasadniczemi funkcjami czasownika; do nich nie należy liczba, gdyż jest ona właściwie funkcją podmiotu (a więc imienia) zawartego w formie osobowej czasownika, natomiast do funkcyj zasadniczych czasownikowych w językach słowiańskich należy jeszcze jedna, wytworzona w okresie prasłowiańskim, mianowicie to, co nazywamy aspektem, a co towarzyszy też nieraz zmianie znaczenia pod wpływem prefiksu, tworząc tak zw. postać.
§ 370. Osoba gramatyczna wyraża stosunek podmiotu czasownika do aktu mówienia: gdy podmiot jest zarazem jednostką mówiącą, wtedy czasownik występuje w osobie pierwszej; gdy do podmiotu mówiący zwraca się z mową bezpośrednio, posługuje się formą osoby drugiej; gdy podmiot nie uczestniczy w rozmowie, wtedy czasownika używamy w osobie trzeciej.