Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

osoba trzecia

Język: polski
EJO 1999, 414 Definicja współczesna

Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.

Cytaty

Słowo [...] Nieosobisté po Fr. Impersonnel jest, któré sie tylko przes trzecią osobę náchyla.

Osób przyrodzęnié uformowáło trzy [...]. Piérwszą zowie káżdy sam siebie, náp. robię, robięmy [...]. Drugą osobę zowięmy ty i wy. Trzecią, ón i óni [...] óna óné.

P. Wieleż jest Osob? O. Trzy: Pierwsza jest ta ktora mowi. Druga jest ta do ktorej mowią. Trzecia jest ta o ktorej mowią.

[Słowa są] nieosobisté, gdy nié mają ani wyraźnie, ani domyślnie imiénia lub zaimka osoby, która jest czém, albo co robi, i przeto téż nie odmieniáją się przez wszystkié osoby, ale jedno tylko ma­ją zakończénié na osobę trzecią, np. bywá, czyni się.

[Słowa mają] trzy osoby: piérwszá, np. jém, jémy; drugá, np. jész jécie; trzeciá, np. jedzą.

Słowa Nieosobiste tylko się Czasują w trzeciej Osobie w Liczbie małej na przykład: il convient, przystoi.

Jednak radzę trzymać się lepiej tych wzorów powyższych tj. czasu teraźniejszego i dokonawczego przyszłego, osoby trzeciej z liczby pojedynczej; te wykazują bowiem dokładniej różnicę prawideł.

Osoba trzecia nazywa czynność (stan) tego lub tych, o którym lub o których mówiący powiada, np. pisze, leży, piszą, chorują.