terminów gramatycznych online
osoba trzecia
Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.
Cytaty
Pioüere Deszcz pádáć, Impersonale Neutrum, tylko ma trzecią osobę w máłej liczbie, we wszystkich osobách, i czásách [...].
Godniejsza jest pierwsza osobá, niż wtora, wtora niż trzecia.
Th. [...] W trzeciéj osobie słów liczby pojedyńczéj brzmi jak z np. he loveth kochá hi lowz lecz téraz pisze się tu s miasto th.
Niekiedy osoba druga trybu rozkazującego, używa się zamiast trzeciéj.
Na znak uszanowania, niekiedy w potocznej mowie używa się słowo w osobie 3 zam. 2.
Jeżeli rzeczowniki lub zaimki wyrażają rozmaite osoby grammatyczne, słowo zgadza się z 1szą, bez względu na 2gą i 3cią; gdy zaś 1sza nie wchodzi do przedmiotu zdania, słowo w 2giéj osobie kłaść należy. Podług tychże zasad zgadzają się przymiotniki i słowa, gdy jeden z rzeczowników, z któremi je zgodzić należy, kładzie się w przypadku 6tym z przyimkiem z.
Również niestosowne bywa użycie przymiotników ukazujących tenże, takowy i t. p. w miejscu zaimka osoby trzeciéj.
Dotychczasowa osoba trzecia, powinna zająć piérwsze miejsce, jako pierwiastek sprawomianu i jako naczelnica osób, a obok porządku zmienić zarazem wypada tytuł.
Posługa piérwsza, tak zwana osoba trzecia, początkowana od Boga, najpiérwszéj istoty, a przeznaczona na wyrażenie sprawy obcéj, nazwaną być może omowną, bo jest w niéj mowa o kim, o czém; zamianek on, np.: stworzył świat, ma ją na zawołanie.
Posługa piérwsza omowna. Osoba trzecia. Posługa druga tykająca . Osoba druga. Posługa trzecia osobista . Osoba piérwsza.
P. Ile jest osób gramatycznych? O. Osób gramatycznych jest trzy na liczbę pojedyńczą i trzy na liczbę mnogą; osoba 1-sza jest ta, która mówi: ja, my; 2-ga, do któréj się mówi: ty, wy; 3-cia o któréj się mówi: on-a-o, oni-e; za osobę trzecią uważa się wszelka rzecz, o któréj jest mowa, np. Ja nauczyłam się wszystkiego, a wy umiecie już swoje lekcye? Tu wyrazy wszystko, lekcye są osobą 3-cią.
Ja nauczyłam się wszystkiego, a wy umiecie już swoje lekcye? Tu wyrazy wszystko, lekcye są osobą 3-cią.
Osoba 1. Osoba 2. Osoba 3. Kto? (mówi). Ja Ty On.
Mówiąc o kuzynku swoim (który względem ciebie jest tu osobą 3-cią) powiesz: czyta.
Ta osoba, która przemawia do drugich, zowie się piérwszą.
Ta osoba, do któréj przemawiamy, zowie się drugą.
Ta osoba, o któréj mówimy, zowie się [osobą] trzecią.
3. ,, [osoba]: jest
Zaimek osobisty 3-éj osoby.
W dalszych atoli przypadkach przybiera zaimek: co, stowny przypadek od zaimka trzeciéj osoby (on, ona, ono).
Czasowniki (słowa) odmieniają się przez osoby i liczby; np. liczba pojedyncza 1-a osoba pracuję, 2-a osoba: pracujesz; 3-a osoba: pracuje.
L. pojed.
Osoba 3. jest
[W l. pojed. osoba] 3-a [ma końcówkę] -- (piérwotnie -t, które utrzymało się jedynie w formie jest, zresztą znikło).
Czas teraźniejszy lub przyszły dokonany.
(podstawą, odmiany tych czasów jest temat, (występujący w trzeciéj osobie liczby pojedynczéj) — do którego dodajemy końcówki osobowe).
Gdzie zaś 3-cia osoba licz. pojedyńczéj ma: e, tam téż piszemy i liczbę, mnogą przez e.
W memoryale p. Kryńskiego czytamy: [...] "W gramatykach, począwszy od Kopczyńskiego, uznano, że imiesłów „osobliwy" na szy tworzy się „od 3-ej osoby liczby pojed. rodz. męskiego, czasu przeszł., trybu oznajm. na ł z poprzedzającą spółgłoską, przyjmując do tego samego zakończenia: szy, n. p. rzekłszy". [...]"
Osoba trzecia nazywa czynność (stan) tego lub tych, o którym lub o których mówiący powiada, np. pisze, leży, piszą, chorują.